Çoğu insanın, “değerli olmak” tan ziyade “önemli olmak” için yoğun çaba harcadığı görülüyor. Zira günümüzde önemli olmak, güç sahibi olmak ve itibar kazanmak anlamına geliyor ve bu gücü de para ve makam temsil ediyor. Şayet bir insan zengin ise, ya da bir makama gelmiş veya getirilmiş ise, ihtiyacı olan insanlar nazarında önemli ve itibar sahibi oluyor. Değer ise, “Bir şeyin önemini belirlemeye yarayan soyut ölçü, bir şeyin değdiği karşılık, kıymet; bir varlığın psikolojik, toplumsal, ahlaksal ya da güzellik yönünden taşıdığı düşünülen yüksek ya da yararlı nitelik” olarak tanımlanıyor.

Bu da önemin, dışa/kimliğe dönük; değerin ise içe/kişiliğe dönük olduğunu gösteriyor. Somut bir örnekle söyleyecek olursak önem, kağıt paraya, değer ise altına benziyor. Nitekim kağıt paranın, kağıt parçası olarak bir değer ifade etmediği, onu değerli kılanının arkasındaki güç/devlet olduğu biliniyor. Devlet, ekonomisi başta olmak üzere güçlü ise, parası da güçlü; zayıfsa parası da zayıf oluyor. Bunun gibi kişilik ve nitelik olarak değerli olmadığı halde para veya makam sayesinde önemli olan kişiler, servetlerini ya da makamlarını kaybettiklerinde tıpkı arkasında devlet gücü olmayan kağıt para gibi değersizleşiyorlar. Ama değerde böyle bir durum söz konusu olmuyor, zira değer insanların özünden/ kişiliğinden kaynaklandığı için, servetleri ve makamları olmasa da değerli oluyorlar. Bu değerlerin de, insanın söz ve davranışlarına göre iyi-kötü, güzel-çirkin, doğru-yanlış ve sevap-günah şeklinde nitelendirildiği; bunlardan “sevap-günah” olarak nitelendirilenlerin dinî değerleri; “iyi-kötü” şeklinde nitelendirilenlerin, ahlakî değerleri ve “güzel-çirkin” şeklindeki değerlendirilenlerin ise sanatsal değerleri ifade ettiği görülüyor.

Söz konusu bu değerler, bilim adamları tarafından farklı şekillerde bir tasnife tabi tutulmuş olsalar da bunlar arasında “amaç değerler” ve “araç değerler” şeklinde yapılan tasnifin daha çok dikkat çektiği müşahede ediliyor ve “hayatın ana hedeflerini ve temel amaçlarını gösteren değerlere, amaç değerler”; bu amaçlara ulaşmak için kullanılan davranış türlerine de araç değerler, deniliyor. Ancak böyle bir sınıflandırma ve tanımın, Kur’an açısından bir sorun oluşturmadığı görülse de, amaç değerler ile araç değerlerin ne/neler olduğu konusunda ileri sürülen görüşlerin Kur’an’ın açıkladığı amaçlar arasında nitelik ve nicelik açısından tam bir uyumun bulunmadığı da anlaşılıyor. Zira Kur’an’da amaç değer olarak duaya/ kulluğa özel vurgu........

© Mir'at Haber