Kur’an’da Allah’ın hükmedenlerin en hayırlısı olduğu bir âyette ‘fâtih’ kelimesiyle anlatılıyor. Önce ‘fâtih’ kelimesinin aslı olan ‘fetaha’ fiiline bakalım:

‘Feteha’ fiili; belirsizliği ve kapalılığı gidermek demektir. Bu da iki şekilde olur. Birincisi; gözle görülecek şekilde olan. Mesela; kapı ve benzerini, kilit, sürgü veya kapalı bir şeyi açma gibi. Kur’an’da bu anlamda geçiyor:

“Yüklerini açınca (fetehû) karşılık olarak götürdükleri mallarının kendilerine iade edilmiş olduğunu gördüler…” (Yûsuf 12/65. Bir benzeri: Hıcr 15/14-15)

İkincisi; basiretle, hissederek, duyumsamakla olan. Üzüntünün açılması, yani giderilmesi gibi.

”feteha’l kadiyyete fitâhen-Meseleyi karara bağladı ve ondaki kapalılığı giderdi” denir.

‘fetaha’ fiili ve onun bazı türevleri bir kaç anlama gelir.

a. Dünyalık işlerle ilgili…

Gamın, üzüntünün, kasavetin giderilmesi, fakirliğin mal ve imkan verilerek giderilmesi gibi. Şu âyette bu anlamda geçiyor:

“Derken onlar kendilerine hatırlatılanı unuttuklarında, (önce) üzerlerine her şeyin kapılarını açtık (yani genişlettik, fetehnâ). Sonra kendilerine verilenle sevinip şımardıkları sırada, onları ansızın yakaladık da bir anda tüm ümitlerini kaybedip yıkıldılar.” (En’am 6/44. Bir benzeri: A’raf 7/96)

b. Kapalı olan ilimleri açma…

“Falanca kişi, kapalı bir ilim kapısını, anlaşılmayan ilmi bir konuyu açıkladı, muhatapları aydınlattı” denilir.

c. Açıklama, beyan (izah) etme, kapalılığı giderme…

“İnananlarla karşılaştıkları zaman, “İnandık” derlerdi; birbirleriyle yalnız kaldıklarında, “Rabbinizin katında size karşı hüccet göstersinler diye mi Allah’ın size açıkladığını (feteha) onlara anlatıyorsunuz? Bunu akletmiyor musunuz?” derlerdi.” (Bekara 2/76)

d. Verme, bezletme…

“Allah’ın insanlar için açtığı rahmeti kısabilecek yoktur, O’nun kıstığını da O’ndan başkası açamaz (lâ yeftehu). O mutlak izzet ve derin hikmet sahibidir.” (Fatır 35/2)

e-Fetih…

Türkçe’de bilinen fetih de bu kökten gelir. Allah (cc) Rasûlüllah’a hitaben;

“Şüphesiz biz sana apaçık bir fetih verdik” (Fetih 48/1) buyurdu.

Bazılarına göre bu fetih Mekke’nin fethi, bazılarına göre Rasûlüllah’a açılan ilimler, sevaba vesile olan hidâyet yolları, günahların affına sebep olan amellerdir. (el-Isfehânî, R. el-Müfredât, s: 557)

Taberî, bu âyetteki ‘fetih’; Allah’ın hüküm vermesi veya Hudeybiye anlaşması şeklinde yorumlandı diyor. (Câmiu’l-Beyân, s: 11/332)

Geleceği açan, ileride pek çok fetihlerin başlangıcı olan bir fetih. Bazı müfessirler bunu Mekke’nin fethi vaadi diye almışlarsa da çokları bunun Hudeybiye anlaşmasını haber verdiğini söylediler. (Elmalılı, H. Yazır. Hak Dini Kur’an Dili (sad.), 7/155)

Buna göre İslami bir terim olarak fetih; bir beldeyi veya toplumu ele geçirmek değil, insanların yüreklerini ve beldeleri İslâma açmaktır.

“Allah’ın yardımı ve fethi geldiği zaman” (Nasr 110/1)

“Seveceğiniz başka bir şey daha var: Allah’tan yardım ve yakın bir fetih. Müminleri (bunlarla) müjdele.” (Saff 61/13. Bir benzeri: Mâide 5/52)

Burada geçen ‘fetih’ yardım, zafer, karar ve Allah’ın........

© Mir'at Haber