I. Dünya Savaşı sonrasında siyaset alanında bir süre kullanılan bir kelime olan ve söylenişi “Manda” olan kelime sonraki yıllarda kullanılmamakla birlikte, bir yönüyle, anlamı ya da mahiyeti yürürlüğünü sürdürmektedir denebilir. Manda (mandat, mandate, mandatum)) kelimesi “posta havalesi”, “emir”, “ferman”, “vekillik” gibi anlamlara gelmektedir. Bu eylemleri yapana da “mandacı” (mandater, mandataire, mandatary, mandatarius) denilmektedir.

Siyaset alanında kullanımıysa şöyle olmuştur: I. Dünya Savaşı’ndan sonra, bazı az gelişmiş ülkeleri, kendi kendilerini yönetecek bir düzeye eriştirip bağımsızlığa kavuşturuncaya kadar Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam) adına yönetmek üzere bazı büyük devletlere verilen vekillik şeklinde olmuştur. Özellikle Osmanlı ve Alman topraklarının bazıları üzerindeki yönetim yetkilerinin, Milletler Cemiyeti’nin belirlediği şartlar çerçevesinde, üye devletlerden biri tarafından kullanılmasına dayanan bir rejim öngörülmüştür.

I. Dünya Savaşı’ndan galip çıkan İtilaf Devletleri, Osmanlı Devleti’nden ve Almanya’dan kopan toprakların ve bağımlı ülkelerin kendi kendilerini yönetecek bir gelişme düzeyinde bulunmadıkları gerekçesiyle buralarda manda rejimi uygulama yoluna gittiler. Bu anlamda mandater niteliğini taşıyan devletler Milletler Cemiyeti’yle yapacakları........

© Milli Gazete