Düşünce, sanat, bilim, toplumsal gelişme, iktisadi, siyasi durumlar vb. gibi konuları tam olarak anlamak için başkalarına bakmak yararlı olabileceği kadar, gerekli, hatta zorunludur. Batı dünyasında 16-17. yüzyıllarda yaşanan siyasi, iktisadi, toplumsal arayışlar ve girişimler çerçevesinde ortaya konulan düşüncelere, arada bir göz atmak, en azından uyarıcı olabilir. Bu yüzden 18. yüzyıl İngiltere’sinde yaşamış John Locke’un “Two Treaties of Government: İki Yönetim Üzerine İnceleme, 1690” adlı eserinde kısa bir alıntı yapacağım. Locke (1632-1704), felsefede Görgücü (Empirist) akımın önemli bir ismi olma yanında, siyasi alanda demokrasinin ve insan hak ve özgürlüklerinin yorumlanmasında da etkili bir düşünürdür. Nitekim ABD’nin anayasa hazırlanmasında görüşleri kaynak olarak alınacaktır. Ayrıca tıp öğrenimi görmek isteğinin bir gereği olarak, İbni Sina’nın “Kanun-i Tıp” kitabını özgün Arapçasından okuyabilmek için, dönemin Arapça uzmanı E. Pecocke’tan ders almıştır.

Dönemin düşünce gelişiminde “doğa durumu”, “toplum sözleşmesi”, “insan temel hak ve özgürlükleri” kavramları belirleyici konumdadırlar. Bu temelde siyasal iktidar üzerine şunları yazar:

“Siyasal iktidarı doğru olarak anlamak ve onun köklerini ortaya koymak için bütün insanların doğal olarak hangi halde olduklarını dikkate almamız gerekir. Bu, insanların başkasından izin istemeksizin ya da başkalarının iradelerine bağlı olmaksızın doğa kanununun sınırları içinde fiillerini düzenleyebilecekleri ve sahip oldukları varlıklar ve kendileri üzerlerine uygun........

© Milli Gazete