Batı Trakya toprakları çok verimlidir. Bu topraklarda tütün, buğday, zeytin, pamuk ve hayvan ürünlerinden mühim bir kısmı üretilir. Koca ülkenin ihtiyacını karşılar. Sulak bölgelerde yılda iki, üç mahsul elde edilir. Burasının stratejik ehemmiyeti, İstanbul’a yakın olmasıdır. Burada kahir ekseriyet Müslüman idi. Ancak Rus savaşlarından ve Balkan savaşlarından sonra bu bölgedeki Müslüman nüfusun bir kısmı hicret etti. 1927 mübadelesinden sonra da Müslüman Türkler yine ekseriyette idi. Bu kadar hicrete rağmen nüfusun 120 bini Türk, 34 bini Rum’du.

Batı Trakya meselesinin ele alındığı Lozan Konferansı 21 Kasım 1922’de başlamış, 4 Şubat 1923’te iki ay ara verilmiş, daha sonra da 23 Temmuz 1923 tarihine kadar devam etmiştir. Batı Trakya meselesi de Lozan’da ilk komisyonda görüşülmüştür.

İsmet İnönü, Batı Trakya konusunda istenilen neticenin alınamamasını şöyle izah etmekteydi: “Lozan’da kamuoyuna müracaat ile bir çıkış yolu bulmaya çok çalıştık. Fakat siyasî ve askerî güçlükler böyle bir dileği neticelendirmeye imkân vermemiştir.” (İsmet İnönü, Hatıralar, c. 2, s. 68)

Ali Fuat Cebesoy. “Siyasî Hatıralar” kitabında (s. 177’de) Lord Gürzon’un takip ettiği siyaseti şu şekilde anlatmaktadır: “Bulgaristan’a Adalar denizinde bir mahreç [çıkış yolu], Yugoslavya’ya Selanik’te bazı tâvizat ve Yunanistan’a........

© Milli Gazete