Türkiye ekonomisi, son yıllarda adeta bir fırtınanın ortasında savruluyor. 2021 Aralık’taki döviz kriziyle patlak veren Kur Korumalı Mevduat (KKM) dönemi, yerli tasarruf sahiplerine milyarlarca dolar akıtırken enflasyonu önce göklere çıkardı, sonra baz etkisiyle geriletti. 2023 Temmuz’undan itibaren yüksek faiz politikalarıyla yeni bir sayfa açıldı; bu kez yerli ve yabancı yatırımcılar kazanç sağladı, ama Türkiye’nin kaynakları sorgulanır hale geldi. Rusya-Ukrayna Savaşı’nın tahıl, gübre ve enerji krizleri ile 2023’teki deprem felaketi, bu denklemi daha da ağırlaştırdı. Peki, bu kaotik dönemde Türkiye’nin parası nereye gitti? Cebimizdeki TL kime kazandırıyor? Rakamların ışığında bu soruya yanıt arayalım.

KKM: Enflasyonu Azdırdı, Sonra Düşürdü, Ama Krizler Bedeli Ağırlaştırdı

2021 Aralık’ta, USD/TL kuru 18,4’e fırlayınca KKM devreye sokuldu. Hedef, döviz talebini dizginlemek ve TL’ye güveni artırmaktı. Kısmen işe yaradı: KKM, 140 milyar dolarlık bir hacme ulaşarak kuru 11,41’e çekti. Yerli mudilere yaklaşık otuz ila otuz beş milyar dolar kur farkı ve faiz ödemesi yapıldı. Bu para Türkiye’de kaldı; mevduatta, tüketimde, yatırımda döndü. Ama kazananlar, genelde yüksek tasarruflu kesimler oldu. Stopaj muafiyeti, onlara ekstra kâr sağladı.

Peki, fatura ne oldu? Hazine ve Merkez Bankası, KKM için yaklaşık otuz ila otuz beş milyar dolar doğrudan ödeme üstlendi. Enflasyon, Aralık 2021’de yüzde 36,08’den 2022 Ekim’de yüzde 85,51’e sıçradı. KKM, düşük faiz ortamını uzatarak bu yangını körükledi. 2022 sonundan itibaren baz etkisi ve enerji fiyatlarındaki geçici istikrar devreye girdi; enflasyon Aralık 2022’de yüzde 64,27’ye, Haziran 2023’te yüzde 38,21’e geriledi, ama Temmuz 2023’te yüzde 47,83’e yükseldi. Yani, KKM enflasyonu önce azdırdı, sonra düşüşe geçti, ama net olarak yüzde 36,08’den yüzde 47,83’e bir artış yaşandı.

Savaşın Darbesi: Şubat 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı, Türkiye’yi tahıl, gübre ve enerji krizleriyle vurdu. Türkiye, buğday ithalatının yüzde 60-70’ini bu iki ülkeden sağlıyor. Savaş, Ukrayna’nın tahıl üretimini yüzde 29 düşürdü, Karadeniz limanlarındaki engeller gıda fiyatlarını yüzde 46 artırdı. Gübre fiyatları, Rusya’nın küresel pazardaki payı ve........

© Milat