(İLK SARAYDAN SON MÂBEDE - 5)

İstanbul’un ruhunu aydınlatan selâtin camilerini ziyaret etmeye, bânilerini rahmetle yâd etmeye bugün de devam edeceğiz. Bir önceki bölümde bu mekânlar için “İstanbul’un Manevî Muhafızları” demiştik. İnsan bunu bu kadîm ve kutsal mâbedlerin kubbesi altında nefeslendiğinde daha iyi idrak ediyor. Haydi kaldığımız yerden selâtin camilerini şâd etmeye başlayalım...

* Sultan Üçüncü Mustafa tarafından 1766 depreminde yıkılan ve 1767-1771 tarihleri arasında Hassa Başmimârı Mehmed Tahir Ağa’ya yeniden inşa ettirilen (Fatih) Fatih Camii ve Külliyesi; annesi Mihrişah Emine Sultan ve ağabeyi Şehzade Süleyman adına Salacak sırtlarında, Aziz Mahmud Hüdayi Mahallesi’nde Mimar Mehmed Tahir Ağa’ya 1758-1760 yılları arasında yaptırılan (Üsküdar) Ayazma Camii; 1761 yılında Kadıköy Caferağa’da Tavus Sokak’ta inşa ettirilen ve 1858 yılında çıkan yangında zarar görmesinden dolayı Sultan Abdülmecid tarafından yeniden ihyâ edilen asıl adı Sultan Üçüncü Mustafa Camii’nden daha ziyade bilinen (Kadıköy) İskele Camii; 1750 yılında Beykoz Paşabahçe’de Barbaros Caddesi üzerinde yaptırılan ve 1965-1971 yılları arasında yıkılarak yeniden inşa edilen (Beykoz) Sultan Üçüncü Mustafa Paşabahçe Camii; 1760-1783 yılları arasında Hassa Başmimarı Mehmed Tâhir Ağa’ya inşa ettirilen (Fatih)Lâleli Camii ve Külliyesi.

[Ulu bir cami yaptırdım, “ceddim aldı” (Fatih Camii, Fatih Sultan Mehmed); bir daha inşa ettirdim, “keşişlere kaptırdım” (Camiden evvelce burada “Ayazma Sarayı ve Bahçesi” bulunduğu için yaptırdığı cami, onun ismiyle değil de “Ayazma Camii” ismiyle anılmış); yetmedi bir daha yaptırdım, bu sefer “deniz aldı” (kendisi tarafından inşa ettirildiği hâlde, bulunduğu yerden dolayı, ibadete açıldığı günden itibaren ismi “İskele Camii” olarak söylenegelmiş); en sonunda bir daha yaptırdım bu sefer de “dervişe kaptırdım” (Caminin yakınında yaşayan bir derviş varmış, keramet ehli bu zâtın elinden lale eksik olmazmış. Bundan dolayı, bu cami de Sultan Üçüncü Mustafa’nın değil de “Laleli Baba”nın ismiyle meşhur olmuş.) diyerek hayıflandığı bazı kaynaklarda geçmektedir.]

* Sultan Üçüncü Mustafa tarafından 1761’de Taya Hatun Mahallesi, Çakmakçılar Yokuşu’nda Saka Çeşmesi’nin üzerine yaptırılan Çakmakçılar ve Saka Çeşmesi Camii olarak da bilinen (Fatih) Sultan Üçüncü Mustafa Camii.

KIŞLA İLE BÜTÜNLEŞEN ULU BİR MÂBED

* Sultan Birinci Abdülhamid tarafından 1781’de (Sarıyer) Emirgan Hamid-i Evvel Camii (“Hamid-i Evvel” ifadesi “İlk Abdülhamid” anlamına gelir) ve 1777–1778 tarihleri arasında Beylerbeyi Sarayı’nın Hırka-i Şerif Dairesi’nin yerine annesi için mimar Mehmet Tahir Ağa’ya yaptırılan Beylerbeyi Camii yada diğer adıyla (Üsküdar) Hamid-i Evvel Camii ve Külliyesi.

* Sultan Üçüncü Selim tarafından 26 Nisan 1802-5 Nisan 1805........

© Milat