Afyonkarahisar, binlerce yıllık medeniyetlerin kültür ve sanatını yansıtan arkeolojik kalıntılarıyla, asırlık yapılarıyla, milyonlarca yılda oluşmuş mağaralarıyla, termal zenginlik ve tabiat güzellikleriyle, ören yerleriyle asırlardır alın teri ve göz nûru el sanatlarıyla, peri bacalarıyla, ibadethaneleriyle ve mutfağıyla turizm rotalarının başında geliyor.

Afyonkarahisar ayrıca antik çağlardan beri dünyanın her yerinde kullanılan mermeriyle, şehre ismini veren dertlere deva afyonuyla (haşhaş), manda sütünden elde edilen kaymağıyla, lezzetiyle damakları şenlendiren et sucuğuyla, damak çatlatan sultan lokumuyla, patates ezmesi ilave edilen meşhur ev ekmeğiyle, ekmek kadayıfıyla, ayda 40 milyon üretilen yumurta, İstanbul’un yüzde 60 et ve dünyanın en önemli yün borsasıyla, Bayat kök boya kilimiyle. Sandıklı ve Şuhut patatesiyle, Napolyon kirazıyla, Kızılay Maden Suyuyla, arpasıyla, buğdayıyla meşhur olmasının yanında Türkiye’nin 4 istikametine demiryolu olan tek il özelliğini taşıyor.

Afyonkarahisar’dan bahsedilir de gastronomi unutulur mu?.. Tabii ki hayır.

Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı olan Afyonkarahisar, doğal olarak yemek kültüründe büyük bir zenginliği içinde barındırıyor. Bütün zenginliklerinin yanında UNESCO Tescilli Gastronomi Şehri Afyonkarahisar, eşsiz lezzetleriyle de öne çıkıyor.

Bölgeler içinde bulunan kültürel, coğrafî, ekonomik, ekolojik yapıya ve tarihsel sürece göre şekillenirken bu sürece etki eden önemli bir unsur daha vardır; beslenme, yani mutfak. Bu anlamda Türk mutfağı, Çin ve Fransız mutfakları ile birlikte dünyanın en zengin mutfaklarından birisidir. Genel olarak tahıl, çeşitli sebze ve bir miktar etle sulu olarak hazırlanan yemek türleri, çorbalar, zeytinyağlı yemekler, hamur işleri ve kendiliğinden yetişen otlarla hazırlanan yemeklerden oluşan Türk Mutfağı; yoğurt, pekmez, bulgur gibi kendine özgü yiyecek çeşitleriyle oluşmuş.

Anadolu gelenek ve göreneklerini koruyarak, günümüze kadar getiren sayılı illerimizden olan Afyonkarahisar, kendine has özellikleriyle dikkat çekiyor. Afyonkarahisar mutfağındaki geleneksel lezzetlerden oluşan ve özel günlerde kurulan meydan sofralarında verilen “Sıra Yemeği”nde 40’a yakın yemek çeşidi damakları çatlatmaya devam ediyor. Bunlardan Afyonkarahisar’a özgü yemeklerden, göce tarhanası; et yemeklerinden bütüm et, Afyon kebabı, paçık, duvaklı hindi; sebze yemeklerinden patlıcan böreği, ilibada dolması, patlıcan-pırasa-maydanoz-kabak musakkaları, düğülü yaprak dolması ve ekşili bamya tadılması gereken lezzetlerin başında gelir. Hamur işlerinde de arabaşı, ağzı açık, börek, haşgeşli (haşhaşlı) bükme, ocak bükmesi, katmer ve cızdırma ise ayrı bir yere sahiptir.

UNESCO TESCİLLİ GASTRONAMİ ŞEHRİ

Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı olan Afyonkarahisar, doğal olarak yemek kültüründe büyük bir zenginliği içinde barındırır. Dolayısıyla bu ürünlere dayalı olarak markalaşmış ürün sayısı bir hayli fazladır. Afyonkarahisar gastronomisinin bahsedildiği yerde haşhaş baş tacıdır. Et ve et ürünleri hakeza. Nohut, mercimek, buğday, patlıcan, kabak, pırasa, patatesten yapılan yöreye has yemekler damakları çatlatırken, manda sütünden elde edilen kaymağın yeri başkadır.

Afyonkarahisar ile özdeşleşmiş manda sütünden elde edilen Kaymak; Sultandağı’nda yetişen Kiraz; Çay ve Erkmen’de yetişen Vişne; su, şeker, nişastadan mülhem ve 15. Yüzyıldan beri damakları şenlendiren Lokum (Osmanlıca: rahat ul-hulküm, İngilizce: Turkish Delight); ilk defa 1901’de Şekerci Salih Usta tarafından üretilen Kaymaklı Şeker; Sandıklı ve Şuhut bölgesinin sarı ve beyaz altını Patates; Afyonkarahisar ile özdeşleşen Et Sucuğu; her derde deva Haşhaş Yağı ve Ezmesi bir çırpıda sayabileceğimiz lezzetlerden bazıları.

COĞRAFİ İŞARETLİ ONLARCA ÜRÜNÜN ANA YURDU

Afyon Ağzıaçığı, Afyon Bükmesi, Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı, Afyon Kaymağı, Afyon Kebabı, Afyon Lokumu, Afyon Manda Yoğurdu, Afyon Pastırması, Afyon Patlıcan Böreği, Afyon Sucuğu, Afyon Velense Hamur Aşı, Afyon İlibada Sarması, Afyonkarahisar Göce Köftesi, Afyonkarahisar Haşhaş Ezmesi, Afyonkarahisar Haşhaşlı Katmer Afyonkarahisar’ın coğrafi işaret (Mahreç İşareti) almış ürünleridir. Ayrıca Afyon Mermeri ve Afyon Keçesi de bu işaretle dünyanın her yerinde ününe ün katmaya devam ediyor.

DAVET GELENEKLERİ........

© Milat