ABD'nin en meşhur gezici sirki Barnum & Bailey'in kurucusu Phineas Taylor Barnum (1810-1891) Amerikan halkının eğlence hayatına yepyeni bir soluk getirmiş; bu alanda adeta bir devrim yaratmıştı. Açtığı sirk ve müzeler ile popüler olana halkın erişebilirliğini kolay hale getiren Barnum Connecticut'ta küçük bir kasabada dünyaya geldi.

Çiftçi bir babanın ilk eşinden olma altıncı çocuğuydu. Küçük yaşlardan itibaren el yapımı ürünler satarak geçimini sağlamayı öğrenmişti. Ona göre şartlar ne kadar güç olursa olsun, hayata neşe ve umutla tutunmak gerekirdi.

Karısı ve kızlarıyla Iranistan adını verdiği Bridgeport konağında hayatını sürdüren Barnum, otobiyografisini de burada yazdı. 1855'te yayınlanan kitapta (The Life of P.T. Barnum) para kazanmak için geçtiği yolları kendi hayatından örnekler vererek anlatıyordu. Önsözdeki şu alıntı ise dikkat çekiciydi: “Korkak damgası yememek adına kaybedilen bir savaşta boşuna ölmektense, ilerde kazanabileceği bir savaş için canını korumak!”. Kitap yıllar içinde düzenlenip aralıklarla yeniden yayınlandı. New York Times gazetesi bu kitabı sert bir dille eleştirdi; Barnum'u sahtecilikle para elde etmeyi yüceltmekle itham etti.

Kölelik karşıtı bir tutum sergileyen Barnum, halkı eğlendirirken siyahi ve engelli insanları ucube olarak kullanmakla suçlandı; ancak başka bir açıdan bakıldığında dönemin koşulları içinde onlara istihdam fırsatı yaratmış oluyordu. O, yaptığı işlerle gurur duyduğunu her fırsatta şükranla dile getirdi.

O dönemde eğlence denince ilk akla gelen sınırlı elit bir kesimin erişebildiği opera, tiyatro ve dans gösterileriydi. Barnum, işçi sınıfının ve dar gelirli insanların da popüler eğlenceye erişmesi gerektiği fikrindeydi. Sergilediği oyunlar ve gösteriler hem aileler için uygundu hem de düşük fiyatlar sebebiyle kolay erişilebilirdi. 1842'de New York'ta açtığı Barnum Amerikan Müzesi geniş bir koleksiyona sahipti ve buraya girmek sadece 25 sentti.

Müzede sakallı kadınlardan kurt adamlara kadar çeşitli tiplemeler ve doğa üstü eğlenceler mevcuttu. Kendisini popüler yapan ilk icraatı ise; Georges Washington'un 161 yaşındaki eski dadısı olarak lanse ettiği Joice Heth'ti. Aslında Heth, onun daha önce satın aldığı; seksen yaşından büyük olmayan kör bir köle idi.

Müzenin en dikkat çekici gösterilerinden biri, Kraliçe Viktorya’nın da izlediği, cüce komedyen “General Tom”du. Generallerin taklidiyle ünlü Tom Thumb, şovun en çok talep gören ismiydi. Bir diğer ilgi çeken şey ise “Fejee Denizkızı” idi. Yüzgeçli bir balık gövdesinin üzerinde insan başı görünümüne sahip iskeletin gerçekliği tartışmalı olsa da epey........

© Medyafaresi