Köy Enstitüleri ve gerçekler
Dün yine Köy Enstitüleri’yle ilgili, Demokrat Parti ve Menderes’i suçlayan tweetler atıldı. Tweet atanlar, muhtemelen Atatürk’ten geçinmeli tarihi çarpıtmak için çırpınan esnafın tekinin uydurduğu bilgilerden, kibarca söyleyeyim, etkilenenlerdi.
Köy Enstitüleri gibi bir kurumun gerçek tarihini bilmeden yöneltilen suçlamaların asıl amacı, Menderes’i kötülemek değil, gerçeklerin üzerini örtme çabasıdır.
Köy Enstitülerinin temeli Atatürk’ün son Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan (10.6.1935-28.12.1938) döneminde atıldı. İsmail Hakkı Tonguç’u Saffet Arıkan göreve getirmişti. Önce bazı deneme ve girişimlerden ve ara düzenlemelerden sonra 3803 sayılı Köy Enstitüleri Kanunu, Hasan Ali Yücel’in Milli Eğitim Bakanlığı döneminde 17 Nisan 1940’da çıkartıldı. Kısaca, Köy Enstitüleri bir Atatürk devrimiydi. İlk dönemlerde Milli Şef İnönü de, desteklemek bir tarafa bağrına basıyordu. Hatta, İnönü 25 Ağustos 1941’de Samsun’da şöyle demişti: “Öğretmenler ve enstitü müdürleri Türk köyünün geleceğini sağlam temellere istinad etmek için aşk ile çalışıyorlar.”
Köy Enstitüleri’nin kaderi 1945-50 arasındaki “karşı devrim” yıllarında belirlendi. İnönü ilk iş olarak Hasan Ali Yücel’i istifaya zorladı. Yücel, 5 Aralık 1946’da istifa etti. Yücel, CHP içerisinde saldırılara uğradı, partisi onu yalnız bıraktı. İsmail Hakkı Tonguç da görevden alınarak, önce Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu’na üye olarak atandı, daha sonra, 2 Nisan 1949’da resim–iş öğretmeni yapıldı.
İnönü’nün bakan yaptığı Reşat Şemsettin Sirer’den beklenen, Köy Enstititüleri’ni, Köy Enstitüsü olmaktan çıkartmaktı. Bu görevi başarıyla yaptığını ifade edelim.
İnönü, Atatürk’le yıldızı barışmayanları, onun devrimci davasına ayak uyduramayanları hatta ona ihanet edenleri, kırgınlıkları ortadan kaldırmak için yeniden etkin görevlere getirmişti. Dönemin TBMM Başkanı Kazım Karabekir, CHP iktidarının son başbakanı olacak ve gericiliğe en büyük ödünleri verecek olan Şemsettin Günaltay ve Feridun Fikri Düşünsel ile Kemal Cemal 1946 seçimlerinden sonra Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nü denetlemeye geldiler. Geliş amaçları denetlemek........
© Medya Günlüğü
