Karahanlılar Bilgi Şöleninin Ardından: KIRGIZİSTAN VE ÖZBEKİSTAN İZLENİMLERİ

Prof.Dr. Ahmet YILDIRIM

Türkistan’ın kadim şehirleri bazen bir sempozyum vesilesiyle, bazen beklenmedik bir davetle, bazen de gönlün çağrısına uyarak insanı kendisine çeker. 15–21 Ekim 2025 tarihlerinde Kırgızistan Oş Devlet Üniversitesi ile Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nin ortaklaşa düzenlediği Uluslararası Mâverâünnehir’denAnadolu’ya İslâm Âlimleri II: Karahanlılar Dönemi bilgi şöleni de bizler için böyle bir çağrı oldu. Türkistan coğrafyasının tarih, kültür ve maneviyatla yoğrulmuş atmosferi, hem ilmî hem ruhî olarak bizleri kendisinecezbetmişti.

Ankara’dan İstanbul’a, oradan da Oş’a uzanan beş buçuk saatlik yol boyunca zihnimizden geçmişin gölgeleri geçti: Balasagun’un ilim kokan sokakları, Kaşgarlı Mahmud’un sözlerini kaydettiği not defterleri, Hoca Ahmed Yesevî’nin Dîvân-ı Hikmet ve Edib Ahmed Yüknekî’nin Atabetu’l-Hakāyık’ın hikmetle örülü dizeleri, Fergana atlarının hararetli koşmaları ve köpüklü nefesleri… Daha uçağın alçalışı sırasında dağların arasına serpilmiş Oş şehrini görünce bu çağrının ne kadar derin olduğunu hissettik. Oş’la ilk temasta ve oraya indiğimizde bir medeniyetin sessiz tanıklarını ve tanıklığını bizlere hissettiriyordu. Oş, Kırgızistan’ın hem tarih hem kültür bakımından en eski şehirlerinden biriolarak kabul edilir Şehre adım atar atmaz bizi karşılayan Süleyman Dağı olmuştur. Süleyman Dağı Hz. Süleyman’a (a.s) nispet edilen kutsiyetiyle hem Müslümanların hem diğer kadim inanç sahiplerinin ziyaretgâhı. Dağın üzerine ve etrafında kurulu müzelerde Karahanlı, Timurlu ve Çağatay dönemlerine ait eserler sergileniyor. Bu dağ, belki de Oş’un tarihinin kalp atışı…

Oş şehir müzesini gezerken Kırgız ve Özbek kültürlerinin iç içe geçmiş dokusunu görmek mümkün. Eserlerdeki nakışlar, halı motifleri, seramikler, çeyiz sandıkları, savaş aletleri, Karahanlı döneminin sade ama sağlam çizgisini günümüze taşır nitelikte.

İlk ziyaret Türkiye Diyanet Vakfı’nın yaptırdığı Oşİlahiyat Fakültesi Anadolu İmam Hatip Lisesi. Bu ilim yuvaları bölgeye Türkiye’nin ilmî ve eğitim yönlü katkısını somut biçimde yansıtan bir kurum. Buradaki gençlerin Türkçe’yi sevgiyle konuşması, Türkiye’ye duyulan güvenin canlı bir göstergesi olarak görülebilir.

İkinci günü sempozyum günü Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ile Kırgızistan Oş Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nin iş birliğiyle Kırgızistan/Oş’ta “Uluslararası Mâverâünnehir’denAnadolu’ya İslâm Âlimleri II: Karahanlılar Dönemi” bilgi şöleni düzenlendi. Bilgi şölenine Kırgızistan, Türkiye, Kazakistan, Özbekistan, Bangladeş, Galler, Avusturya ve ABD’den bilim insanları yüz yüze ve çevrimiçi olarak tebliğleriyle katıldı. Toplam 91 tebliğin 44’ü Türkiye’den, 47’si ise diğer ülkelerden katılan araştırmacılar tarafından sunuldu. Bilgi şöleni sadece akademik bir faaliyet olmanın ötesine geçerek bir kardeşlik ve ilim meclisi atmosferi yaşattı bizlere. Bilgi şöleni iklimiyle Oş’un manevi havasıyla birleştiğinde daha derin bir anlam........

© Maarifin Sesi