Eğitim, bir toplumun geleceğini şekillendiren en güçlü araçtır. Ancak eğitim sistemlerinin hangi değerler üzerine kurulduğu, o toplumun yarınını belirler. Felsefe eğitimin pusulasıdır, matematik rotasıdır. Bilim uygulamayı verir, sanat ruhu besler. Bu dört yapı taşı olmadan eğitim binası sağlam durmaz.

Soru Sormanın Gücü

Platon’un Akademia’sında felsefe ve matematik birbirinden ayrılmazdı. Matematik, ruhu hakikate alıştırır; felsefe ise hakikatin neden peşinden gidilmesi gerektiğini öğretirdi. Aristoteles için de eğitim yalnızca teknik bilgi değil, erdem kazandırma süreciydi. Ona göre “Erdemsiz bilgi, kör bir silahtır.” Bugün hâlâ bu mirasın içindeyiz ama çoğu kez unuttuk: Eğitim, sadece işgücü yetiştirmek değil, insan yetiştirmektir.

Felsefenin eğitimdeki önemi, öğrencileri soru sormaya alıştırmasında gizlidir. Sorular felsefenin çocuklarıdır. “Ben kimim?”, “Nasıl yaşamalıyım?”, “Adalet nedir?” gibi sorular, insanlık tarihini taşıyan temel sorulardır. Eğitim bu soruları sordurmadığında yalnızca teknik bilgi aktarır. Ama felsefe ile birleştiğinde, bilgiye anlam kazandırır. Düşünmeden öğrenmek, görmeden yürümek gibidir. Yol vardır ama ufuk yoktur.

Kanıtın Estetiği

Matematik ise eğitime kanıtın, kesinliğin ve tutarlılığın ışığını getirir. Felsefenin sorduğu sorulara mantığın inşa ettiği cevapları sunar. Felsefe sorar: “Doğru nedir?” Matematik yanıtlar: “İşte ispat.” Descartes’ın da dediği gibi, matematik zihnin aynasıdır.

★ “Bir teoremin kanıtı yalnızca aklı ikna etmez, aynı zamanda estetik bir haz da yaratır.”

Çünkü matematik, hem kesinlik hem de güzelliktir. Eğitimin görevi, öğrenciyi bu güzelliği görmeye alıştırmaktır.

Bireyden Topluma

Kant’a göre eğitimin görevi, bireyi “aklın kamusal kullanımı”na hazırlamaktır. Yani birey sadece kendi adına değil, toplum adına da düşünebilmeli, sorgulayabilmeli, eleştirebilmeli. Kant’ın ünlü ifadesiyle: “Aydınlanma, insanın kendi aklını başkasının kılavuzluğuna ihtiyaç duymaksızın kullanabilmesidir.”

Bugün eğitim çoğu kez bilgi taşımakla sınırlıdır. Öğrenciler sınavlar........

© Kıbrıs Postası