Devlet memurları, yani kamu personeli, yaklaşık 5.5 milyonluk bir kitle…

Devlet, neden kamu personeli çalıştırmaya gerek duyar? Kamu görevlileri ordusunun sayısı neden sürekli artar?

Bu sorunun beklenen cevabı, elbette “çeşitlenen ve hacmi artan kamu hizmetlerinin beklentilere uygun yerine getirilmesi için gereken sayı ve yetkinlikte işgücünün temin edilme ihtiyacı” olarak ifade edilecektir.

Ancak gerçekte durum tam olarak böyle mi? Toplumun ihtiyaç duyduğu kamu hizmetlerinin karşılanması için bu kadar sayıda personele ihtiyaç var mı?

Bu noktada, yıllar içinde Türkiye’de kamu personeli sayısındaki değişimin ne yönde geliştiği; değişimin hızı, ülke nüfusuna ve toplam çalışanların sayısına göre nasıl bir seyir izlediği sorularının cevabını bulmak önem taşıyor.

Ülke nüfusunun 13.6 milyon olduğu 1931 yılında toplam kamu personeli sayısı 115 bin kişi idi. Bu tarihte kamu personeli sayısının toplam nüfusa oranı %0.85 (%1’den az) olup, yaklaşıp 120 kişiye 1 kamu görevlisi düşmekteydi.

O tarihten 2000’lere kadar kamu personeli sayısı ve toplam nüfus içindeki oranı düzenli bir artış göstermiş; 1946’da 222 bin (%1.18), 1963’te 436 bin (%1.57), 1980’de 1 milyon 252 bin (%2.8), 1994’de 1 milyon 708 bin (%2.83) olmuştur.

O tarihten 2000’lere gelinceye kadar kamu personeli sayısı ve toplam nüfus içindeki oranı düzenli bir artış göstermiş; 1946’da 222 bin (%1.18), 1963’te 436 bin (%1.57), 1980’de 1 milyon 252 bin (%2.8), 1994’de 1 milyon 708 bin (%2.83) olmuştur.

Bu artış, devlet teşkilatının büyümesi, kamu hizmetlerinin çeşitlenmesi ve özellikle eğitim ve sağlık gibi alanlarda kitlesel kamu hizmetlerinin yaygınlaşması ile paraleldir.

Kamu personel sayısında ve bunun toplam nüfusa ve istihdam sayısına olan oranlarında esas sıçrama, daha sonraki 22 yıl içinde, 2002-2024 yılları arasında olmuştur.

2002 yılına gelindiğinde Türkiye’nin nüfusu 70.6 milyon, toplam çalışan sayısı 20 milyon 584 bin, toplam kamu personeli sayısı ise 2 milyon 2 bin olmuştur. Bu tarihte kamu personeli sayısının ülke nüfusuna oranı %2.83; ülkedeki toplam çalışanlara (istihdama) oranı %9.73 olup, 35 kişiye 1 kamu görevlisi düşmektedir.

Ülke nüfusunun 85.7 milyona, toplam istihdam sayısının ise 32 milyon 620 bine ulaştığı 2024 yılında, kamu personeli sayısı 5 milyon 241 bin kişiye yükselmiştir. Rekor düzeydeki bu sayının ülke nüfusuna oranı %6.12, toplam istihdama oranı ise .07 olmuştur. Ortaya çıkan bu sonuç, bulunduğumuz dönemde, her 16 kişiye 1 kamu görevlisi düştüğü anlamına gelmektedir.

1930’lardan 2002’ye kadar kamu........

© Karar