Şimdi durduk yere doların TL karşısındaki değerini neden sorguluyoruz?

Durum gerçekten ciddi.

GSYH verileri açıklandı. Buna göre GSYH 2024 yılında 43 trilyon 411 milyar liraya ulaştı. Kişi başına gelirimiz ise 15.463 $ oldu.

Ama burada bir ayrıntı var: Yıllık gelirimiz TL’ye göre yüzde 3,18 artarken dolara göre yüzde 17,03 arttı.

Bu demektir ki dolar bazında gelir artışımız büyük oranda sanaldır. Yani TL aşırı değerlenmiştir.

Bu durumu bir başka göstergeden izah etmeye çalışacağız. Türk-İş “Açlık Sınırı” araştırmasına bakıyoruz.

Açlık sınırı 2008 yılında 622,4 $’a kadar yükseliyor. Sonrasında kur artışı ile beraber 450 doların altına geriliyor ve 2011 yılında yeniden 602,7 $’a çıkıyor. 2018 ve 2022 yıllarında açlık sınırı 300 $’a kadar geriliyor.

Yani bu fiyatlar Türkiye’nin görece (dolar bazında) ucuzluk ve pahalılık durumunu gösteriyor.

2008 ve 2011 yıllarında dolar bazında pahalı hale gelmişiz ama 2018 ve 2022 yıllarında da dolar bazında çok ucuz ülke olmuşuz.

Açlık sınırı şimdi (Şubat 2025) 23.323,86 lira; yani 646,6 $ ediyor. Türkiye’de sadece TL bazında değil, hatta daha ciddi şekilde dolar bazında görülmedik bir pahalılık var. Aralık 2021’e göre dolar bazında açlık sınırında 5’lik bir artış olmuş. Dünya’da dolar bazında bu kadar fiyatı artan başka ülke oldu mu acaba?

Biz olaya biraz geniş zaman diliminden bakalım: Uzun dönemde (2005-2025) Açlık sınırı ortalaması 463,5 $. Bu fiyat tam olarak 2016 yılı ortalamasına işaret ediyor.

2016 yılı 12 aylık ortalamasına göre açlık sınırı TL bazında 1.395 lira ve ortalama dolar kuru da 3,01 TL. Yani açlık sınırı dolar bazında 463,5 $.

Şimdi açlık sınırından devam edelim: 2024 yılı 12 aylık ortalama açlık sınırı 18.682 TL ediyor. Bunun dolar karşılığının 463,5 olması gerekiyor ki, normal denge........

© Karar