İktidarın yayın organları, demokrasiyi hedef alan nefret söylemi ve dezenformasyonu Google aracılığıyla paraya dönüştürüyor. Örneğin Akit’in sitesine girince, anayasal haklarını kullanan öğrencilerin nefret söylemiyle hedef gösterildiği içerikleri finanse eden Google reklamları sizi karşılıyor.

Google, “Politikalarımız ve uygulamalarımız politik görüşleri dikkate almaz” diyor. Oysa aynı Google, ABD ve Avrupa’da birçok siteyi dezenformasyon ve nefret söylemi nedeniyle reklam ağından çıkarmıştı. Google yöneticileri Türkiye’de ise yıllardır sadece iktidar partisinin temsilcileriyle kol kola…

Journo’nun görüş talebinin ardından en az 2 şirket, Google ağından bu yayınlara verdikleri reklamları durdurdu. Dönerci Ali Usta, “Marka değerini zedeleyecek bir durum yok” dedi. Temu, Yandex, Volkswagen, Ford, Adidas, Casper, Beymen, BİM, Maximum ve Garanti BBVA dâhil 50’yi aşkın marka ise sessiz.

Seçilmiş siyasetçi ve hukukçulardan, ödüllü gazetecilere ve sivil toplum temsilcilerine dek demokrasinin tüm unsurlarını hedef alan darbe girişimine karşı, barışçıl protesto hakkını kullanırken polis şiddetine maruz kalan gençlerin önderliğindeki kitlesel protestolar sürüyor.

Çarpıtma ve yalan haberlerle iktidar operasyonunu destekleyen bir dizi yayın organı ise Google aracılığıyla milyonlarca lira dijital reklam geliri elde etmeye devam ediyor.

Ana muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) dün açıkladığı boykot listesinde, siyasî iktidarın denetimindeki Turkuvaz, Demirören ve İhlas medya grupları da yer almıştı.

Evrim Ağacı’ndan Google Reklamlar açıklaması

Birçok medya kuruluşunun en büyük dijital gelir kaynağı olan Google, algoritmalarındaki son değişikliklerle Türkiye’deki bağımsız gazetecilik kuruluşlarının gelirlerinde ciddi bir düşüşe neden olmuştu. Gazete Duvar, faaliyetlerine son vermesinin ana nedeninin bu değişiklik olduğunu açıklamıştı. Ertesi gün bağımsız medyadan 9 haber kuruluşu ortak bir açıklama yaparak Google’ın algoritma değişikliğini “yıkıcı ambargo” diye niteledi.

Google, iktidarın denetimindeki medyayı ise, kendi hizmet kullanım koşullarına ters düşen nefret söylemi gibi uygulamalarını da görmezden gelerek kayırmaya devam ediyor.

Yeni nesil içerik üreticilerinden boykota destek geldi. Bilim içerikleriyle sosyal medyada milyonlarca kişiye ulaşan Evrim Ağacı, CNN Türk gibi televizyonlardan gelen talepleri bundan böyle reddedeceğini açıkladıktan sonra Google Reklamlar (Ads) gerçeğine de şöyle dikkat çekti:

• Google’ın sitemizde ve kanalımızda gösterdiği otomatik reklamları denetlemek çok daha zor; çünkü hem hangi reklamın gösterileceği bize göre değil o anki okura/izleyiciye göre belirleniyor hem de biz belli kategorileri engellesek bile firmalar kategorilerini kasten farklı seçip bu engelleri aşıyorlar. Ama bu konuda da ayarlarımızı gözden geçiriyoruz.

Google’ın, reklamlarını darbe medyasına gönderdiği markalar

Türkiye’de demokrasinin ölüm-kalım mücadelesi verdiği bugünlerde iktidarın denetimindeki haber sitelerinde, nefret söylemi ve yalan haberlere eşlik eden hangi reklamların, nasıl yayımlandığını bu mini araştırma kapsamında inceledik.

Nefret söylemi ve yalan haberin son birkaç gündür uzun süre yer aldığını saptadığımız sitelerde, şu markaların reklamları radarımıza takıldı:

• Albert Genau, Adidas, Ajet, Bellona, Beymen, Biblos, BİM, Binance TR, Cacharel, Carrefour, Casper, Çilek, De’Longhi, Eminevim, Flo, Ford Trucks, FxPro, Garanti BBVA, H&M, Halkbank, Hotiç, IN Street, Katılımevim, Kızılay, LastikPark, Letgo, Maximum, Mediamarkt, Mor Depom, Nun Okulları, Radisson, Revotas, RHG Enertürk, Rixos, Saat & Saat, Sabancı Vakfı, Sinpaş, Sportinn, Swarovski, Tefal, Temu, Tchibo, Turkcell, Türk Telekom, Türkiye Diyanet Vakfı, Türkiye Hayat Emeklilik, Vakıfbank, Vakıf Katılım, Vodafone, Volkswagen, Yandex, Vidipass, Vira Vira, Zen Diamond…

Halkbank, Vakıf Katılım, BİM, Türk Telekom, Saat & Saat, Diyanet Vakfı ve Kızılay gibi birkaç kuruluşun, bu yayın organlarına doğrudan reklam verdiği görülüyor.

Diğer markaların neredeyse tamamı ise Google aracılığıyla reklamlarını yayıncılara servis ediyor. Her programatik görüntülemede, reklam gelirinin bir kısmı Google’a, bir kısmı yayıncıya gidiyor.

Google ağını kullanan her marka, reklamının tam olarak hangi sitede ve içerikte gösterildiğini bilmeyebiliyor. Yine de reklamverenlerin, marka güvenliğini sağlamak için kullanabileceği araçlar var. Sistemin nasıl çalıştığını bu içeriğin sonunda özetledik.

Journo’nun mini araştırmasından örnek bulgular

Peki söz konusu markalar, bugünlerde ilgili yayın organlarının hangi tür içeriklerinin yanında görüntülendi. Birkaç örnek verelim:

1. Akit’in, anayasal hakkını kullanan öğrencileri nefret söylemiyle hedef gösterdiği ana sayfasındaki 3, 4 ve 5 numaralı reklamlar (Ajet ve RNG Enertürk) Google aracılığıyla alınmış. 1 ve 2 ise Akit’in doğrudan şirketlere (Halkbank ve Vakıf Katılım) sattığı reklamlar:

2. CNN Türk’ün ana sayfasına Google üstünden en çok reklamverenler arasında Volkswagen, Beymen ve Eminevim var:

3. Yeni Şafak yayıncılığını Garanti Bankası finanse ederken bir adım ileri gitmiş. “Süreli geçiş” (interstitial) formatındaki reklamını tam ekran yayımlatıyor, dolayısıyla Yeni Şafak’a her bir gösterim için daha çok para ödüyor:

4. Gazetecilik etiği ve yasalar açısından çok sayıda ihlal içeren haberler, Sabah’ın ana sayfasında Yandex, Mor Depom ve Katılımevim; Takvim’de ise BİM ve Casper reklamlarıyla paraya tahvil ediliyor.

Google altyapısı üstünden haber sitelerine dağıtılan reklamlar kişiselleştirilmiş olabildiğinden, yeni kurulmuş ve hiçbir kullanıcı verisi girilmemiş bir internet tarayıcısı kullanarak haber sitelerini taradık.

Radarımıza takılan diğer reklamların ekran görüntülerini şu klasörde bulabilirsiniz.

Google’ın yanıtı: Politikalarımızı tutarlı ve istisnasız bir şekilde........

© Journo