Tam 130 yıl önce bugünlerde İstanbul’da yeni bir gazete kuruluyordu. “Osmanlı vatanının kalıcılığı ve ilerlemesi, erkeklerden ziyade kadınlar sayesinde olacak” diyen eşi Mehmet Tâhir ile 1895’te kurdukları Hanımlara Mahsus Gazete’nin başına, Fatma Şâdiye geçti. Türkiye’nin ilk kadın yazı işleri müdürü Fatma Şâdiye, Osmanlı kadın hakları hareketinin en önemli temsilcilerindendi.

İlk sayısı 31 Ağustos 1895’te yayımlanan Hanımlara Mahsus Gazete, Osmanlı İmparatorluğu’nda kadınlara yönelik ilk süreli yayınlardan biriydi. İlk döneminde haftada iki sayı çıkan, isminde gazete geçse de dergi boyutunda olan bu Hanımlara Mahsus Gazete, 1895-1908 yılları arasında kesintisiz 624 sayı çıkarak Osmanlı basınının en istikrarlı yayınlarından oldu.

13 yıl boyunca Hanımlara Mahsus Gazete’den kimler gelip geçmedi ki… Fatma Âliye’den Halide Edip Adıvar’a onca kadın gazeteci ve yazarın yanı sıra Ahmet Mithat Efendiler, Ahmet Râsimler… Bu yayının ilk baş yöneticisi, “müdîre” unvanıyla Fatma Şâdiye Hanım’dı. İlk döneminde gazetenin “başyazar” unvanı ise ünlü şair Nigâr Hanım’a aitti.

1895 yılı, erkek egemen Osmanlı basınında bir dönüm noktasıydı. Fatma Şâdiye, kadınların toplumsal statüsünü sorgulayan cesur bir figür olarak öne çıkıyordu. Gazetecilik onun için bir amaç değil, araçtı. Hanımlara Mahsus Gazete’nin desteğiyle Osmanlı kadınının sosyal yaşamda daha güçlü bir yer edinmesini, eğitim hakkını ve özgürlüğünü savunan bir öncü oldu.

Lise öğretmenliğinden gazete yönetimine

Fatma Şâdiye’nin özel yaşamına dair kayıtlar sınırlı. Üstte ismi geçen diğer gazeteci ve yazarların aksine elimizde bir fotoğrafı bile yok. Yine de, ilk kadın yazı işleri müdürü olmasının yanı sıra, meslekî ve entelektüel portresi Fatma Şâdiye’yi bir simge kılmaya yetiyor.

Fatma Şâdiye’nin, 1886 yılında Darülmuallimat’tan (Kız Öğretmen Okulu) mezun olduktan sonra Selanik ve Aydın gibi vilâyetlerde öğretmenlik yaptığını biliyoruz. İnâs Rüştiyeleri diye bilinen Türkiye’nin ilk kız liselerinde de görev yaptı. Bu deneyimler ona Anadolu’daki kadınların sorunlarını yakından tanıma fırsatı verdi.

Fatma Şâdiye’nin kariyerindeki bir dönüm noktası, Tarik gazetesinin başyazarı olan İbnü’l Hakkı Mehmet Tâhir Efendi ile evlenmesiydi. Eşi, Osmanlı’da kadınlar tarafından çıkarılacak bir gazete fikrini ilk gündeme getiren kişiydi.

Mehmet Tâhir Bey’in gazete çıkarmak üzere Dâhiliye Nezâreti’ne verdiği dilekçe, padişah II. Abdülhamid tarafından kabul gördü. Hanımlara Mahsus Gazete ağırlıklı olarak kadın ve çocuk eğitimi, evlilik, sağlık, güzellik, fen bilimleri, sanat, moda, dikiş nakış gibi konulara yer veriyordu. Bol resimli ekler, hikâyeler, çocuklar için bilmeceler yayımlardı.

Hanımlara Mahsus Gazete: Bir gazeteden fazlası

19. yüzyılın sonlarında hız kazanan modernleşme hareketleri, kadınların eğitim ve kamusal alanda daha fazla rol alma taleplerini de beraberinde getirmişti. Hanımlara Mahsus Gazete, tam da bu........

© Journo