Son yıllarda Avrupa’nın siyasal haritasında önemli bir dönüşüm yaşanıyor. Bir zamanlar marjinal görülen, sistemin dışında tutulan milliyetçi partiler ve söylemler, artık merkez siyaseti zorluyor; hatta bazı ülkelerde iktidarın asli unsurlarından biri hâline geliyor. İtalya’dan Fransa’ya, Almanya’dan İsveç’e kadar birçok Avrupa ülkesinde seçmen davranışları, milliyetçi, göç karşıtı ve popülist çizgilere kayıyor. Sandıklardan çıkan sonuçlar, artık sadece yerel yönetimlerin değil, Avrupa Birliği’nin geleceğini de yeniden tartışmaya açıyor.

Bu gelişmeleri dikkatle izleyen Türkiye’de ise şu sorular daha sık duyulmaya başlandı: “Avrupa’da yükselen milliyetçilik bizde de karşılık bulur mu?” ya da daha net bir ifadeyle: “Türkiye bu yeni dünya düzeninde nasıl bir milliyetçilik anlayışına yöneliyor?”

Bu soruya cevap verebilmek için öncelikle milliyetçilik kavramının iki farklı coğrafyada nasıl kodlandığını doğru analiz etmek gerekir. Avrupa’da yükselen milliyetçilik, büyük ölçüde bir tepki hareketidir. Globalleşmenin getirdiği kimlik bulanıklığına, ekonomik eşitsizliklere, kitlesel göç hareketlerine ve Batı değerlerinin dönüşümüne karşı doğan bir refleks… Bu refleks, “ulusal kimliği” bir koruma kalkanı olarak konumlandırır. Sınırların, kültürün, hatta dilin yeniden tanımlandığı bir çağda, bireyler bu milliyetçi söylemlerde bir aidiyet ve güvenlik hissi bulur.

Ancak bu tepki temelli milliyetçilik, beraberinde dışlayıcılığı, yabancı düşmanlığını ve toplumsal çatışmayı da getiriyor. Bugün Avrupa’nın birçok ülkesinde, göçmenler sadece birer ekonomik figür değil; aynı zamanda siyasal tartışmaların merkezinde “öteki”leştirilen kimlikler olarak kodlanıyor. Bu da milliyetçiliği kapsayıcı değil; ayrıştırıcı ve tehditkâr bir ideolojiye dönüştürüyor.

Türkiye’de Milliyetçiliğin Tarihsel Seyri

Peki Türkiye’de durum farklı mı?

Evet, Türkiye’nin milliyetçilik tecrübesi Avrupa’dan çok daha farklı bir tarihsel ve kültürel bağlama oturur. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ideolojisi, etnik bir milliyetçilikten ziyade vatandaşlığa dayalı, seküler ve modern bir ulus-devlet projesine dayanır.........

© İstiklal