Taliban’ın Afganistan’da yeniden iktidara gelmesiyle birlikte kadınların hayatı sistematik bir biçimde daraltıldı. Eğitim, çalışma, seyahat, hatta kimlik hakkı bile ellerinden alındı.

Amaç açık: Kadınları görünmez kılmak.

Ancak Afgan kadınlar, bu karanlık tabloya sessizce boyun eğmedi. Evlerin duvarları ardında, yasakların gölgesinde, küçük ama sarsılmaz adımlarla direnmeye devam ediyorlar. 2024-2025 yıllarında yayımlanan haber ve röportajlardan bulduğum dört güçlü hikayeyi paylaşmak istiyorum:

1. Gizli kooperatifler (UN Women, 2024)

Taliban yasakları kadınları evlere hapsetti. Fakat bu hapsediş, onların üretme ve örgütlenme azmini durduramadı. UN Women raporlarına göre Afgan kadınlar, evlerinin içinde gizli kooperatifler kurarak yaşamlarını sürdürmeye çalışıyor.

Dikiş nakış atölyeleri, gıda üretimleri, çevrimiçi dersler… Hepsi “aile toplantısı” ya da “dini ders” gibi organize ediliyor. Böylece Taliban’ın gözü önünde ama denetiminden uzak bir direniş alanı yaratılıyor.

Bu faaliyetler sadece geçim için değil; aynı zamanda dayanışmanın ve umudun yeniden inşası. Genç kadınların �’inin ne eğitimde ne de istihdamda olduğu bir ülkede, bu gizli kooperatifler kadınlar için adeta nefes borusu gibi.

“Vazgeçmedik, ama dünyanın bize bakmayı bırakmasından korkuyoruz.” (UN Women raporundan bir tanıklık)

2. Günlük hayatın adım adım ilhakı (Fuller Project, 2024)

Afganistan’daki baskı sadece büyük yasaklardan ibaret değil. Kadınların hayatı, her gün bin parçaya ayrılan küçük engellerle kuşatılıyor. Fuller Project’in sahadan aktardığı tanıklıklar bunu bütün çıplaklığıyla ortaya koyuyor.

Bir kadın, yanında mahramı olmadığı için çalıştığı hastaneden kovuluyor. Başka biri şehirlerarası otobüse binemiyor çünkü yanında erkek refakatçi yok. Bir anne ise çocuğunu doktora götüremiyor; eşinin yokluğunda hastane kapısından geri çevriliyor.

Bu “küçük ilhaklar” birleştiğinde, yaşamı tamamen felç eden görünmez duvarlar örülüyor. Eğitim, sağlık, ulaşım, iş… Hepsi kadınlar için kapanıyor.

“Şimdi günlerim, evin duvarlarına çarpıp geri dönen sessizlikle geçiyor.” (Fuller Project raporundan bir tanıklık)

3. Gizli eğitimler (BBC/PBS, 2024)

Eğitim hakkı ellerinden alınan Afgan kadınlar,........

© İlke TV