Osmanlı İmparatorluğundan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş süreci oldukça kaotik bir döneme işaret ederken ülkenin bugününe sarkan ve halen sorun olarak görülen birçok meselesinin kök sebepleri yine bu döneme dayanıyor.

Ermeni Soykırımı’ndan, Kürt sorununa, Alevilerin ve dindarların sorunlarına kadar birçok konu, Osmanlı son dönemi ve Cumhuriyetin ilk yıllarına atıf yapılmadan konuşulamıyor. Bunlar görünen, bilinen, en nihayetinde artık Türkiye kamuoyunda konuşulan, tartışılan meseleler.

Birde konuşulmayanlar var. Muhataplarının bile hatırlamadığı ya da hatırlamak istemediği Türkiye entelijansiyasının ise çok ilgi göstermediği konular…

‘Çerkes Sorunu’

Çerkeslerin bu ülke coğrafyasına dâhil olduğu dönem tam olarak bahsettiğimiz kaotik sürece denk düşüyor. 1864 yılıyla sembolize olan Çerkes Soykırımı’nın ardından dönemin Osmanlı coğrafyasına dağılan Çerkeslerin, özellikle Osmanlı’dan Cumhuriyete geçiş dönemindeki aktiviteleri ülke tarihinde oldukça belirleyici etkiler bırakırken, Çerkeslerin bugüne yansıyan sessizliklerinin sebepleri konusunda da bize ciddi bir gösterge sunuyor.

Ankara hükümeti ile İstanbul hükümeti arasında vekiller (büyük ölçüde Çerkesler) üzerinden yürütülen iç savaşta iki tarafta da silahlı güç olarak bulunan Çerkes ileri gelenleri, Çerkes milisler hatta geniş Çerkes kitlesi, asıl kaybedenler olarak değerlendirilebilir. Resmi tarihçiler, popüler tarihçiler ve Çerkes “aydınları” her ne kadar Çerkes Ethem üzerinden konuya yaklaşıp “Çerkesler Cumhuriyet için çok emek harcadı” söylemini işleseler de işin aslı tam olarak öyle sayılmaz.

Ankara Hükümeti içerisinde ve milis güçlerde özellikle Güney Marmara Çerkeslerinin çok etkin oldukları biliniyor. Ancak aynı oranda hatta belki daha fazlasıyla saltanat yanlıları içerisinde de Çerkesler bulunuyor. Hatta bu güçler birbirleriyle savaşarak birçok Çerkesin katledilmesine de sebep oluyorlar. Ahmet Anzavur ile Çerkes Ethem’in çatışmaları ya da Çerkes Ethem’ in Ankara hükümeti muhalifi oldukları iddiasıyla Düzce’de Çerkes ileri gelenlerini astırması en bilinen örneklerden.

Özetle, Osmanlı’nın son........

© İlke TV