Günümüzde kültürel mirasın, geleneksel ve yerelin değerlerinin korunarak geleceğe taşınması dünden daha büyük önem taşıyor. Bu nedenledir ki, yöresel değerlerin Coğrafi işaret (Cİ) ile tescillenmesi büyük önem taşımaktadır. Özellikle Cİ tesciliyle söz konusu ürünlerin katma değerinin artırılması kırsal kalkınma ve sürdürülebilirliğin en somut araçlarından biri olarak öne çıkmaktadır.

Cİ ürünler bir bakıma yerel değerlerin ve kırsal yaşamın sürdürülebilirliğinin, sürdürülebilir üretimin, geleneğin, kültürün açık ifadesidir ve bu ürünler ticari anlamda da katma değerli ürün adaylarıdır. Dolayısıyla Coğrafi İşaretli ürünler ticari bir etiket olduğu kadar, aynı zamanda kültürel mirasın yaşatılması ve kırsal yaşamın devamlılığı için güvencedir.

Tarihsel Gelişim Süreci

Bilindiği gibi coğrafi işaretlere yönelik ilk kapsamlı yasal düzenlemeler için 1883 Paris Sözleşmesi öne çıkmaktadır ve Sınai Mülkiyetin Korunması için yaşanan bu süreç, coğrafi işaretlerin korunmasının da esasen temelini oluşturmuştur.

Türkiye’de de konuyla ilgili yasal düzenlemeler yakın tarihte yapılmış olsa da, standartların belirlenmesi, yerel ve geleneksel ürünlerin korunmasına yönelik uygulamaların tarihi çok daha eskiye dayanmaktadır. Özellikle Osmanlı Devleti'nde, dünyanın ilk standart kanunun çıkarıldığı Sultan İkinci Bayezid dönemi, bu alandaki çalışmaların başlangıcı olarak büyük önem taşımaktadır. Öyle ki, 1502 yılında yayınlanan (Kanunname-i İhtisabı Bursa) kanunda tarım, gıda, orman ve deri ürünleri ve tekstil gibi mamullerin nitelik ve özellikleri belirtilerek kalite kriterleri sıralanmış olup, esnaf ve zanaatkâr odaları aracılığıyla ürünlerin kalite ve standartları ve yerel özellikler damgalama gibi işlemlerle güvence altına alınmıştır. Dolayısıyla beş asır öncesinde, Sultan Beyazid tarafından ortaya konulan kanun ve sonrasındaki uygulamalar, esasen günümüzdeki coğrafi işaretleme sisteminin de temelini oluşturmaktadır. Bu şekilde ürün kalitesini, özgünlüğünü ve kökenini güvence altına almak yönünde çalışmalar başlamıştır. Söz konusu bu ilk uygulamalarda bölgenin özelliklerine ve üretim çeşitlerine göre standart kurallar konulmuş ve........

© İleri