Merkezi yönetim bütçesinin 2024 yılındaki gelir tahsilâtı ile giderlerini (2024 yılı toplam gelir: 8 trilyon 670,9 milyar TL, toplam gider: 10 trilyon 777 milyar TL, bütçe açığı: 2 trilyon 106,1 milyar TL) iller itibariyle karşılaştırma kapsamında konuya ilişkin çeşitli rakamsal verileri sunmadan önce; Hazine ve Maliye Bakanlığının bu husustaki dip not açıklamasının (Bakanlıkların merkez muhasebe birimlerince tahsil edilen ve ödenen tutarlar il ayrımına tabi tutulmaksızın “merkez” satırında yer almaktadır.) dikkate alınmasının doğru analiz yapmaya katkı sağlayacağını belirtelim.

2024 yılında gelirlere ilişkin merkez tahsilâtının toplam tahsilât içindeki payı yüzde 7,93, merkezce ödenen tutarların toplam giderler içindeki payı ise yüzde 60,15 olarak gerçekleşmiştir. Toplam bütçe gelirlerinin toplam bütçe giderlerini (merkez tahsilat ve giderleri dahil) karşılama oranı yüzde 80,46 olmuş, vergi gelirlerinin toplam bütçe gelirleri içindeki payı ise yüzde 84,25 olarak gerçekleşmiştir.

Toplam 81 il içinde kendi giderlerini kendi gelirleriyle (vergi ve diğer gelirler) fazlasıyla karşılayan il sayısı 10’dur. Bu iller ve giderlerini gelirleriyle karşılama oranları şöyledir: Kocaeli (% 905,24), İstanbul (% 849,39), İzmir (% 338,98), Tekirdağ (% 205,78), Yalova (% 200,73), Bursa (% 193,69), Mersin (% 175,26), Ankara (% 136,54), Antalya (% 132,23) ve Muğla (% 102,34).

Diğer 71 ilin durumları ise şöyledir: Giderinin % 10’una kadarını karşılayan il sayısı (3), % 10-19 (13), % 20-29 (16), % 30-39 (12), % 40-49 (7), % 50-59 (9), % 60-69 (4), % 70-79 (3), % 80-89 (4), % 90-99 (0). Bu sıralamaya bakıldığında; kendi giderlerini kendi gelirleriyle karşılamaya en yakın performans gösteren diğer iller; Manisa (% 89,03), Zonguldak (% 84,40), Adana (% 81,18) ve Denizli (% 80,39) olarak dikkat çekerken, Şırnak (% 9,20), Tunceli (% 7,05) ve Hakkâri ise (% 6,09) performansı en düşük iller olmuştur.

Toplam gelir tahsilâtı içindeki payı yüzde 1 veya daha fazla olan 7 il ve payları şöyledir: İstanbul (% 44,25),........

© Hürses