I. Giriş

Yasal düzenleme itibariyle futbol müsabakalarının herhangi bir teknik cihaz veya benzeri araçlarla yayınlanmasında tek yetkili makam Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Yönetim Kuruludur. Süre gelen bu yasal uygulamanın yanında 25.12.2021 tarihinde yürürlüğe giren maddeyle Türkiye Cumhuriyeti sınırları içindeki veya dışındaki futbol müsabakalarına ilişkin yayınların internet ortamında hukuka aykırı olarak kullanıma sunulması halinde TFF’ye internet erişimin engellenmesine karar verme yetkisi verilmiştir. Bu yetki, Anayasa Mahkemesi’ne yapılan iptal başvurusu üzerine Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Futbol paydaşları ve spor hukukçuları arasında yapılan tartışmalara hukuki açıdan bir katkı vermek üzere konu ele alınmıştır.

II. Özet

Bu çalışmada futbol müsabakasının hukuka aykırı (korsan) olarak internet ortamında yayınlanmasının engellenmesine dair Türkiye Futbol Federasyonu yetkisinin iptaline ilişkin Anayasa Mahkemesi kararı değerlendirilmiştir. Futbol müsabakalarının kamuoyu ile paylaşılması, başka bir deyişle radyo, televizyon, internet gibi kitle iletişim araçları yoluyla yayınlanmasıyla ilgili olarak mevcut yasal düzenleme kısaca açıklanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin, TFF’nin internet ortamındaki hukuka aykırı futbol müsabaka yayınlarını engelleme yetkisinin iptaline dair kararı ve kararın gerekçeleri özet olarak belirtilmiştir. Açıklamaların daha çok anlaşılmasına katkı verebilmesi için mümkün olduğunca hukuki teknik terimler fazla kullanılmamıştır. Bilahare de iptal kararı ile ilgili hukuki eleştiri yapılmıştır. İptal kararı nedeniyle olası yasal düzenleme boyutu ele alınmıştır.

III. Mevcut Yasal Düzenleme

a) Futbol Müsabakalarının Genel Niteliği

Gerek ülkemizde gerekse de dünyada futbola olan ilgi veya rağbetin gittikçe artış eğiliminde olduğu gerçeği ile karşı karşıyayız. Bu durum, beraberinde ciddi sosyal ve ekonomik bir boyutla adeta devasa bir endüstriyi oluşturmaktadır. Müsabaka yayınlarından elde edilen gelir de bunun sonucudur. Bu gelir, özellikle spor kulüplerinin gelirleri arasında en önemli kalemlerden birini oluşturur. Ayrıca dünya çapında faaliyet gösteren Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA), üyesi olduğumuz Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) ve ülkemiz futbolunun özerk, resmi ama özel hukuk hükümlerine tabi TFF’nin de önemli gelin kaynakları arasında yer alır. Futbol müsabaka yayınlarının izleyicilere ulaştırma yöntemi olan televizyon, radyo, internet gibi her türlü teknik veya benzeri cihazlarla yayınlanabilmesi mümkündür. Bu durum futbolsever izleyicileri için önemli olduğu gibi yayın yapan kuruluşlar için de gerek önemli gelir kaynağı gerekse de prestij haline gelmiştir. Hayatın birçok alanına giren ve dünya çapında milyarlarca kullanıcıya hizmet eden, merkezi olmayan elektronik iletişim ağı olan internet yayınları, müsabaka yayınlarının da önemli iletişim aracı haline gelmiştir. Yaygınlığı ve kolaylığı ile tespit zorluğu gibi nedenlerle müsabaka yayın hakkını ihlal etme yöntemi daha çok internet ortamında olmaktadır. İnternetin özelliği gereği kontrol zorluğu ile karşılaşılması gerçeği karşısında yasa koyucular, gerek spor kulüplerinin ve federasyonlarının gerekse de yasal yayın hakkını elde eden kişi veya kurumların hakkının korunması amacıyla yasal düzenleme yoluna gitmişlerdir. Ülkemizde de ilgili mevzuata baktığımızda benzer düzenlemeleri görmemiz mümkündür.

b) Futbol Müsabakalarında Federasyonun Yetkisi

İlgili kuruluş yasası olan 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun’un yayınların ve protokol tribünlerinin düzenlenmesini düzenleyen 13. maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti sınırları içindeki tüm futbol müsabakalarının televizyon, radyo, internet ve her türlü teknik cihaz ve benzeri araçlarla yayınlanmasına, iletilmesine, yayınların düzenlenmesine ve programlanmasına münhasıran TFF Yönetim Kurulu yetkilidir. Anılan yetki özellikle TFF’nin yayın haklarının merkezi olarak pazarlanmasını ve elde edilen gelirin yetkili organlar tarafından alınan kararlar uyarınca kulüplere dağıtılmasını kapsar. Milli müsabakalar şifreli olarak yayınlanamaz. Yine Türkiye Futbol Federasyonu’nun gelirlerine dair 8. maddede TFF’nin gelirleri arasında kulüplerin televizyon, radyo, internet ve her türlü teknik cihaz ve benzeri araçlarla yapılacak müsabaka yayınlarından ve yayın organları ile yapacakları her türlü sözleşmelerden elde ettikleri gelirlerin belli bir payı (yüzde on) olduğu da sayılmıştır. Resmî ve özel millî müsabakalardan elde edilen gelirlerin kesintilerden sonra kalan net meblağı ile bu müsabakaların televizyon, radyo, internet, her türlü teknik cihaz ve benzeri araçlarla yayınlarından elde edilecek gelirlerin TFF’nin gelirleri olduğu düzenlenmiştir. Burada yani, 5894 sayılı Kanun’un ek 1. maddesiyle internet yayınları yönünden koruma altına alınan ve TFF’nin yetkisine verilen ülkemiz sınırları içindeki futbol müsabakalarına ilişkin yayın hakkını TFF’den alanların bu hakkının korunması ve buna bağlı olarak TFF ve spor kulüplerinin gelirlerinin azalmasını engelleme veya artırılması amaçlanmıştır. Bu hakkın internet ortamında hukuka aykırı olarak kullanıma sunulduğunun tespit edilmesi halinde yapılacak yasal usul ve esaslar düzenlenmiştir.

c) Futbol Müsabakasını Kaçak Yayınla İzlemenin Cezası

Cezai hüküm olarak, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK’nın) karşılıksız yararlanmayı düzenleyen 163. maddesine göre telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin veya zilyedinin rızası olmadan yararlanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. (Asıl çalışma konumuz olmadığı için ayrıntıya girilmemiştir)[1]

d) Futbol Müsabakasının Korsan Olarak İnternetten Yayınlanması

Futbol müsabakası yayın hakkının internet ortamında ihlal edilmesi konusu, genel olarak akla gelen 5187 sayılı Basın Kanun’u ile 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkındaki Kanun veya 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ya da 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nda düzenlenmemiştir. Konu, 5894 sayılı Kanun’a 21.12.2021 tarihli, 7346 sayılı Kanun’un 29. maddesi ile getirilen ek 1. maddesinde düzenlenmiştir.[2] Alt mevzuat olarak bu maddenin 3. fıkrası uyarınca maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Türkiye Futbol Federasyonu Yönetim Kurulu tarafından çıkartılan Yasa Dışı Futbol Yayınlarının Önlenmesi Talimatı’nda gösterilmiştir.[3] Mevcut yasal düzenlemeyi içerin maddeyi, daha iyi anlaşılması için soru ve cevaplarla açıklayalım.[4]

1) TFF hangi halde internet yayın erişimin engellenmesine karar verebilir? Türkiye Cumhuriyeti sınırları içindeki veya dışındaki futbol müsabakalarına ilişkin yayınların internet ortamında hukuka aykırı olarak kullanıma sunulması nedeniyle erişimin engellenmesine karar verebilir. Yayının yeni veya eski ya da yapılacak olması arasında bir fark yoktur.

2) İnternet yayın erişimin engellenmesini TFF’den kimler, nasıl isteyebilir? TFF’nin yetkisine verilen ülkemiz sınırları içindeki futbol müsabakalarına ilişkin yayın hakkını TFF’den (ihale veya sözleşmeyle) alanlar isteyebilir. Yurt dışı yayınlar yönünden ise ilgili ülke mevzuatına göre yayın hakkı sahibi olduğunu ispat eden kişiler de başvurabilir. Bunun için yayın hakkına ilişkin sözleşmenin TFF’ye bildirilmesi ve hak sahibi olunduğunun ispat edilmesi zorunludur. TFF’nin kendisi de müsabaka yayınının internet ortamında hukuka aykırı olarak kullanıma sunulduğunu tespit ederse kendiliğinden engelleme kararı verebilir. Yurt dışı yayınlar yönünden ise TFF’ye müracaat olmadan, tespit olsa bile, engelleme kararı verilemez. Başvuruya ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL vb. şeklinde) ilgili bilgiler yazılır.

3) Erişimin engellenmesi için başvuru süresi var mıdır? Maddede başvuru süresi düzenlenmemiştir. İnternet yayını durdukça başvuru yapılabilir. Bu amaçla internet ortamında aykırı olarak yayın yapılması yeterlidir.

4) Başvuru makamı neresidir? TFF Yönetim Kurulu’dur. Erişimin engellenmesiyle ilgili iş ve işlemleri yapmak üzere TFF bünyesinde idari birim kurulur. Yönetim kurulu, TFF bünyesinde kurulan idari birimde görev alan kişilere bu madde kapsamındaki yetkisini devredebilir.

5) İşlem ve uygulama (infaz) şekli nasıldır? Başvuru ivedi olarak Talimat’ın 6. maddesi uyarınca incelenir. Kural olarak zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez. Teknik olarak ihlale ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla ihlalin önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilir. Talep üzerine veya doğrudan verilen engelleme kararında ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL vb. şeklinde) gösterilir. Verilen karar, uygulanmak üzere TFF’nin ilgili idari birimi tarafından ivedi olarak Erişim Sağlayıcılar Birliği’ne (ESB’ye) gönderilir.[5] Sadece bu madde yönünden değil, 5651 sayılı Kanun kapsamında verilen ve gereği için ESB’ye gönderilen erişimin engellenmesi kararları ile ilgili olarak Birlik, kendisine gönderilen ve mevzuata uygun olmadığını düşündüğü kararlara itiraz edebilir.

6) Engelleme kararına karşı kim, nereye, hangi süre içinde itiraz edebilir? İnternet yayın içeriğinin engellenmesine ilişkin verilen karar........

© Hukuki Haber