Giriş — Sözleşmenin Hukuki Önemi

Sözleşmeler, özel hukuk ilişkilerinde taraflar arasındaki irade uyuşmasını yazılı hâle getirerek güven, öngörülebilirlik ve istikrar sağlar. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK)’nun 1. maddesinde belirtildiği üzere “sözleşme, tarafların karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanlarıyla kurulur.” Bu ilke, hukuk düzenimizin temelini oluşturan sözleşme serbestisi (TBK m.26) ve dürüstlük kuralı (TMK m.2) ile birlikte değerlendirilir. Uygulamada ise sözleşme yalnızca bir belge değil, aynı zamanda tarafların ekonomik ve hukuki dengesini kuran “hukuki mühendislik” ürünüdür.

I. Sözleşmenin Hukuki Dayanağı ve Unsurları

1. Kuruluş ve İrade

Sözleşme, tarafların karşılıklı ve uygun irade beyanı ile kurulur (TBK m.1). İrade beyanı açık olabileceği gibi örtülü (zımni) de olabilir.

Örnek madde:
Madde 1 – Tarafların İrade Beyanı
İşbu sözleşme, tarafların serbest iradeleriyle ve karşılıklı mutabakatları sonucu aşağıda belirtilen koşullarda düzenlenmiştir. Taraflar, bu sözleşmenin hükümlerini okuduklarını, anladıklarını ve kabul ettiklerini beyan ederler.

2. Sözleşmenin Konusu ve Belirlilik

Sözleşmenin konusu, açık ve belirlenebilir olmalıdır. Belirsiz veya soyut ifadeler, uyuşmazlık halinde yorum sorunlarına yol açar.

Örnek madde:
Madde 2 – Sözleşmenin Konusu
İşbu sözleşmenin konusu, A Tarafı tarafından B Tarafı’na … hizmetinin sunulması; kapsam, süre, teslimat ve bedel koşullarının belirlenmesidir. Hizmetin kapsamı, ekte sunulan “Ek-1 Hizmet Tanımı” belgesinde detaylandırılmıştır.

3. Şekil ve Geçerlilik

Kanun veya taraf iradesi gereği belirli şekil şartlarına uyulmaması sözleşmeyi hükümsüz kılabilir. Örneğin gayrimenkul satış sözleşmesi sadece tapu müdürlüklerinde yapılabileceğinden aksine bir anlaşma tabi olarak geçersiz sayılacaktır.

Örnek madde:
Madde 3 – Şekil ve Geçerlilik
Bu sözleşme yazılı olarak düzenlenmiş olup, taraflarca imzalanmak suretiyle yürürlüğe girer. Taraflar, sözleşmede yapılacak değişikliklerin ancak yazılı ek protokolle geçerli olacağını kabul ederler.

4. İyi Niyet ve Müzakere Sorumluluğu

Taraflar, müzakere sürecinde dürüstlük kuralına uygun davranmakla yükümlüdür. Kasıtlı bilgi saklama veya yönlendirme, culpa in contrahendo sorumluluğu doğurabilir.

Örnek madde:
Madde 4 – Dürüstlük ve Müzakere Yükümlülüğü
........

© Hukuki Haber