İstihkak davası bir malikin mülkiyet hakkına dayanarak kendisine ait bir eşyayı haksız şekilde ekinde bulunduran üçüncü kişiden geri isteme hakkını ifade eder. TMK m.683 hükmü, maliklerin bu tür davaları açma yetkisini düzenler ve mülkiyetin koruyucu yetkisi olarak adlandırılır. Malik bu dava ile eşyayı kendi fiili hakimiyetine geri almayı amaçlar.

İstihkak davası, malikin mülkiyet hakkını koruma amacıyla kullanabileceği en güçlü hukuki araçlardan biridir. Bu dava, mülkiyet hakkının doğrudan korunmasını sağlar ve malikin mülkiyet hakkını fiilen kullanma yetkisini içerir. Bu dava hakkı doğrudan mülkiyet hakkına bağlıdır. Bu nedenle, istihkak davasını açan kişi, malı elinde bulundurmayan dolaysız zilyet olmayan malik olmalıdır. Davalı ise malı haksız olarak elinde bulunduran kişidir.

İstihkak davası nedir dediğimiz zaman aslında bunun haciz için istihkak, miras için istihkak, taşınır malın elden çıkması durumunda açılan istihkak vs. çeşitli halleri olduğundan farklı tanımlamaları olabilir. Bu yazımızda bu çeşitli hallere ayrı ayrı değineceğiz. Hemen belirtmemiz gerekir ki istihkak davası gibi mülkiyet hakkına dayanan davalar oldukça önemlidir. Hukuki zemini iyi oturtulmalı ve süreç ciddiyetle takip edilmelidir. Özel hukuk alanında zilyetlik ihlallerine karşı korunma ve taşınır davası dışında diğer koruma yolları olarak başlıca şu örnekler belirtilebilir.

- Taşınmazın adına tescili yapılmış kişinin zilyetlik davası

- Kişinin hakkını kuvvet kullanarak savunması ve zorunluluk hali

- Taşınmazın sınırlarını belirleme davası

- Mülkiyetin tespiti davası

- Tapu sicilinin düzeltilmesi davası

- Miras sebebiyle istihkak davası

- Komşuluk hukukundan doğan davalar

- Haczedilen eşyanın paraya çevrilmesini önlemek üzere İcra ve İflas Kanunu (İİK)’nda yer alan istihkak ve iflas masasından ayırma hakkı

- Diğer eşya hukukundan doğan hukuki davalar

- Paylı mülkiyette paylaşma davası

- Malzeme sahibi tarafından arazi üzerine veya başkasının malzemesiyle kendi arazisine yapılan yapı sebebiyle doğan davalar

- Zilyetliğin iadesi sorumluluğu

- Borçlar hukuku alanında sözleşmeden ya da sözleşme dışı borç ilişkilerinden, haksız fiil ve sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan talepler.

İstihkak Davası :

Malikin mülkiyet hakkına dayanarak, eşyayı kendi fiili hakimiyetinde bulundurma yetkisi söz konusudur. Bunu sağlamak için malik, TMK m.683/II hükmüne göre, haksız olarak şeyi doğrudan zilyedinde tutan herhangi bir kişiye karşı istihkak davası açılabilir. TMK m.683/II hükmünde istihkak davası, “Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği” şeklinde düzenlemiştir. Malik kendisinin mülkiyet hakkına sahip olduğu eşyayı, mülkiyet hakkına dayanarak, onu alıkoyma hakkı olmayan ve ona doğrudan zilyet olan üçüncü kişiden geri isteme yetkisi veren talep, istihkak talebidir; bu talep ayni bir geri isteme taleptir. Dolaysız zilyet kendisine yönelen geri verilme talebini rızaen yerine getirmezse, malik ona karşı geri verilme talepli ayni nitelikte istihkak davasını açabilir.

İstihkak davası, dolaysız zilyet durumunda olmayan malikin, hak sahibi olmayan zilyede karşı mülkiyet hakkında dayanarak açabildiği ve haksız olarak ele geçirilen veya alıkonulan eşyanın geri verilmesini sağlama amacını güden ayni nitelikte bir eda davasıdır. İstihkak davası, malikin mülkiyet hakkının dışlanmasını yargı yoluyla geri alarak yetkilerini kullanılmasını sağlar. İstihkak davası, sebebe bağlılık ilkesinin geçerli olduğu; özellikle taşınırlarda bu ilkenin kabulün halinde de, mülkiyetin gerçek malikine geri verilmesini temin eder. Temel borçlandırıcı işlemi, örneğin satış sözleşmesi geçersiz ise veya sonradan geçersiz hale gelmesi halinde, hatta bir görüşe göre akde aykırılık sebebiyle sona ermişse, bu işlemi ifa için verilen şeyin iadesi istihkak davası ile sağlanır.

İstihkak davasının........

© Hukuki Haber