Vasiyetnameler, bir bireyin yaşamındaki son irade beyanı olarak hukuki ve etik anlamda derin bir önem taşır. Ancak bu belgeler, sadece vasiyetçinin arzularını yansıtmakla kalmaz; aynı zamanda miras hukukunun sıkı kurallarına da tabidir. Türk Medeni Kanunu'nun 557 ve devamı maddelerinde düzenlenen hükümler, bir vasiyetnamenin geçerliliği için belirli koşullar öngörmekte, bu koşullara uyulmaması halinde iptal davalarının önünü açmaktadır. Bu bağlamda, tasarruf ehliyetinin bulunmaması, yanılma veya aldatma gibi irade sakatlıkları ve hukuka aykırılık gibi gerekçelerle vasiyetnamelerin iptali mümkün olabilmektedir. Bu makale, Yargıtay kararları ışığında, vasiyetnamenin iptali davalarındaki temel ilkeleri ve uygulama örneklerini sade ve anlaşılır bir şekilde ele almayı amaçlamaktadır.

HANGİ HALLERDE VASİYETNAMENİN İPTALİ DAVASI AÇILABİLİR?

“Kural olarak anılan hüküm dışında bir nedenle vasiyetnamenin iptali istenemez ve hâkim bu nedenlerle bağlıdır. Bu bakımdan vasiyet alacaklısının miras bırakandan önce ölmesi olgusuna dayanılarak vasiyetnamenin iptali istenemez. Bu husus vasiyetname alacaklısı tarafından açılan vasiyetnamenin tenfizi davasında itiraz olarak ileri sürülebilir.

O halde mahkemece, davanın hukuki yarar yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir.” (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, Esas No: 2010/19745, Karar No: 2011/2854, Karar Tarihi: 28.2.2011: TMK'nın 557. maddesi iptal nedenlerini sınırlamıştır.)

“Türk Medeni Kanunu’nun 557. maddesinde belirtilmiş olan iptal sebepleri dışında herhangi başka bir sebebe dayanarak vasiyetnamenin iptaline ilişkin dava açılması mümkün değildir. Bunun sebebi, yasa koyucunun iptal sebeplerini sınırlı sayı ilkesine (numerus clausus) dayandırmasıdır”. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Esas No: 2020/540, Karar No: 2021/1223, Karar Tarihi: 14.10.2021)

Türk Medeni Kanunu Madde 557’ye göre aşağıdaki sebeplerle ölüme bağlı bir tasarrufun iptali için dava açılabilir:

1. Tasarruf Miras Bırakanın Tasarruf Ehliyeti Bulunmadığı Bir Sırada Yapılmışsa:

“Yasa hükümleri ve açıklamalar dikkate alınmak suretiyle, öncelikle vasiyetnamenin iptali yönündeki iddialarının değerlendirilmesi noktasında dosyanın ... Kurumu'na sevki sağlanarak, murisin dava konusu vasiyetnamenin yaptığı tarih itibariyle hukuki işlem ehliyetine sahip olup olmadığının tespit edilmesi; eldeki davada vasiyetnamenin iptali koşulları mevcut değil ise, davacının tenkis talebinin değerlendirilmesi, bu değerlendirme yapılırken de yukarıda ifade edilen ilke ve esaslara göre alanında uzman bilirkişi yada bilirkişiler tarafından düzenlenen taraf ve Yargıtay denetimine elverişli raporlar alınmak suretiyle hüküm tesisi yoluna gidilmesi gerekirken…” (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, Esas No: 2018/3204 , Karar No:2018/6267 )

“Dava, vasiyetnamenin iptali istemine ilişkindir. Vasiyetçi 1939 doğumlu olup, vasiyetnamenin düzenlendiği tarihte 67 yaşındadır. Davacı tanıkları vasiyet edenin 5 yıl siroz hastalığından tedavi gördüğünü, konuşurken bazen dilinin peltekleştiğini, akıl sağlının yerinde olduğunu beyan etmişlerdir.

Ancak, hukuki ehliyet durumunun doktor raporu ile kanıtlanması esastır. Mahkemece, davacıdan murisin vasiyetname tarihindeki sağlık durumunu gösterir hastane kayıt, reçete, rapor, sağlık karnesi vs. gibi delilleri re ‘sen sorulup istenerek, vasiyetnamenin tanzimininde alınan Sağlık Ocağı raporu da celp edildikten sonra, vasiyetnamenin tanzim tarihinde murisin hukuki ehliyete sahip olup olmadığı husunda Adli Tıp Kurumundan rapor alınarak sonucu uyarınca bir karar verilmelidir” (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, Esas No. 2012/18348, Karar No. 2012/22707, Karar Tarihi. 6.11.2012) (Hukuk Genel Kurulu, 18.07.2007 tarih ve 583-556 ve 3.Hukuk Dairesi, 22.06.2009 tarih ve 7669-10711)

2. Tasarruf Yanılma, Aldatma, Korkutma veya Zorlama Sonucunda Yapılmışsa:

“Somut olaya gelince; davacılar vekili özetle vasiyetnamenin şekil noksanlığı ve ikrah (korkutma) nedeniyle geçersiz olduğunu belirtmiş, mahkemece bu hususlara ilişkin ayrıntılı araştırmalar yapılmıştır. Vasiyetnamenin iptali sebepleri TMK'nın 557. maddesinde sınırlı olarak sayılmıştır. Mahkemece bu çerçevede yapılan yargılama sırasında davacının sunmuş olduğu tüm tanıklar dinlenmiş, vasiyetname getirtilmiş, incelenmiş, toplanması gereken delillerin tamamı toplanmıştır.” (Ankara Bölge Adliye Mahkemesi, 17. Hukuk Dairesi, Esas No: 2017/1206, Karar No: 2018/575, Karar Tarihi: 3.5.2018)

3. Tasarrufun İçeriği, Bağlandığı Koşullar veya Yüklemeler Hukuka veya Ahlaka Aykırı İse:

“Tasarrufun içeriğinin hukuka ve ahlaka aykırı ögeler içermediği, herkesin sağlığında dilediği şekilde vasiyetname düzenleme hakkının bulunduğu, vasiyet eden öldükten sonra asıl olanın, onun iradesinin tam olarak hayata geçirilmesi olacağı, ancak bu vasiyetname sonucu davacının dile getirdiği şekilde miras paylarının etkilenmesi durumunda bunun vasiyetnamenin iptali davası ile değil, bir tenkis talebi içeren dava ile ileri sürülmesi gerektiği gözetilerek davanın reddine karar verilmiştir.” (Antalya Bölge Adliye Mahkemesi, 6. Hukuk Dairesi, Esas No: 2017/153, Karar No: 2017/201, Karar Tarihi: 5.4.2017)

4. Tasarruf Kanunda Öngörülen Şekillere Uyulmadan Yapılmışsa:

“TMK’nın 557. maddesinde vasiyetnamenin iptali sebepleri sınırlı (tahdidi) olarak sıralanmıştır. Aynı maddenin 4. bendinde “Tasarruf kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmışsa” iptal sebebi olarak gösterilmiştir. Davada, resmi vasiyetnamenin şekil koşullarını taşımaması nedeniyle iptali, olmadığında tenkisi talep edilmektedir. TMK’nın 532. maddesine göre, resmi vasiyetname; resmi memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli tarafından iki tanığın katılmasıyla düzenlenir. Uygulamada vasiyetnameler genel olarak noter tarafından düzenlenmektedir.” (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, Esas No: 2013/10121, Karar No: 2013/10974, Karar Tarihi: 25.6.2013)

Okuma Yazma Bilmeyenlerin Düzenleyeceği Vekaletnamede Şekil Şartı:

“Mahkemece; Medeni Kanun'un 533.maddesi uyarınca okuma yazma bilenler için memurun vasiyetnameyi yazması veya yazdırıp okuması için miras bırakana vermesi, vasiyetnamenin ise miras bırakan tarafından okunup imzalanması gerekir. Yine, mirasçı okuma yazma bilmesi halinde de Medeni Kanun'un 535.maddesine göre, vasiyetname yapılabilir, fakat 535.maddeye göre yapılan vasiyetnamenin ise 535/2.maddesinde gösterilen........

© Hukuki Haber