1. GEREKÇE HAKKI

Gerekçeli karar hakkı, AİHS m.6 ve Anayasa m.36 ile güvence altına alınan adil yargılanma hakkının somut görünümlerinden biridir. Temelde savunma, kanun yollarına başvurma, eşitlik hakkı gibi birçok haktan yararlanılmasına olanak tanıyan asli bir haktır. Anayasa 141/3 maddesi gereği, “Bütün mahkemelerin her türlü kararı gerekçeli olarak yazılır.” 141. maddenin gerekçesi ise şöyledir: “…Genellikle mahkeme kararlarına karşı kanun yolu açıktır. İlgilinin bu kanun yoluna başvurabilmesi için hakkındaki kararın gerekçesini bilmesi ve kanun yolu merciinde savunmasını bu gerekçeye göre yapabilmesi, inceleme merciin incelenmesinde de gerekçenin göz önüne alınması için kararın gerekçeli yazılması lazımdır.”

Adil yargılanma hakkının sağlanması kapsamında kamu düzenine ilişkin hükümlere 6100 sayılı HMK’da da yer verilerek 297/2 maddesinde anayasal hükme paralel olarak “Hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında; açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir.” hükmüne yer verilmiştir.

Anayasa ve 6100 sayılı Yasa Hükmü birlikte değerlendirildiğinde, mahkeme kararlarının içermesi gereken gerekçenin makul ve konuyla ilgili olması, yeterli açıklama içermesi, ileri sürülen tüm iddia ve itirazlara ayrı ve açık yanıt vermesi ve çelişki içermemesi gerekmektedir.

Karar gerekçesinin, sonucu ile tam bir uyum içinde, o davaya konu maddi olguların mahkemece nasıl nitelendirildiğini, kurulan hükmün hangi nedenlere ve hukuksal düzenlemelere dayandırıldığını ortaya koyacak; kısaca, maddi olgular ile hüküm arasındaki mantıksal bağlantıyı gösterecek nitelikte olması gerekir. Bu biçim yargıda açıklık ve netlik prensibinin gereğidir.

Tarafların, dava yönünden neden haklı veya haksız olduklarını anlayabilmeleri ve kararın üst mahkemelerce hukuka uygunluk yönünden denetlenebilmesi için, kararın dayanaklarını açıkça ortaya koyan, dikkatle kaleme alınmış, şüpheye yer bırakmayan bir gerekçe bölümünün ve buna uygun bir hüküm fıkrasının bulunması zorunludur.

2. EMSAL KARARLAR AÇISINDAN TAZMİNAT DAVALARINDA GEREKÇELİ KARAR HAKKININ NİTELİKLERİ

Yargı kararlarına bakıldığında gerekçeli karar hakkı kapsamında birçok farklı ihlal iddiaları karşımıza çıkabilmektedir. Gerekçe gösterme yükümlülüğünün kapsamı, kararın niteliğine göre değişmekte ve aynı zamanda dava konusu olayın koşulları dikkate alınarak belirlenmektedir.

Yargıtay 4. HD., E. 2022/3700, K. 2022/15281, 23.11.2022 tarihli kararda taraflar arasındaki basın yoluyla kişilik haklarına saldırı nedeniyle manevi tazminat davasının mahkemece yapılan yargılaması sonunda; davanın kabulüne dair verilen 02.07.2020 günlü karar Yargıtayca incelenmiş olup davalıların 5187 sayılı Basın Kanunu'nun........

© Hukuki Haber