1. Genel Olarak Paylı Mülkiyet

Birlikte mülkiyette, eşya üzerindeki mülkiyet hakkı birden çok kişiye aittir. Birlikte mülkiyette eğer malikler belli paylarla mala malik iseler "müşterek (paylı) mülkiyet", belli payları olmaksızın ortaklık şeklinde mala malik iseler "iştirak (elbirliği) mülkiyeti" (iştirak halinde mülkiyet) söz konusu olur.

TMK’nin 688. maddesine göre, birden çok kimse, maddi olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla malik iseler paylı (müşterek) mülkiyet söz konusudur. Paylı mülkiyette esas itibarıyla eşya üzerinde tek bir mülkiyet hakkı söz konusu ise de, maliklerin sayısı birden fazla olup, maliklerin her birinin eşya üzerinde payları vardır. Paydaşlar arasında ne şahsi ne de hukuki bir bağ mevcut değildir. Paydaşların payları belirlidir. Payların belirlenmiş olması, fiili taksim edilmiş anlamına gelmez. Ortakların payları o şeyin tamamı üzerindedir. Paydaş payı üzerinde dilediği gibi tasarruf edebilir. Tasarruf için kural olarak diğer paydaşların iznini almak zorunda olmasa da, diğer paydaşların TMK’nin 732-734. maddelerde düzenlenen yasal önalım hakkının dikkate alınması tasarrufu yapan paydaş için faydalı olacaktır. Paydaşın payı üzerinde dilediği gibi tasarruf edebilmesi kuralının bir istisnası da, edinilmiş mallara katılma rejimidir (TMK’nin 223/2.). Elbirliği mülkiyetinden farklı olarak paydaş payını tamamen veya kısmen başkasına devredebilir, rehnedebilir, ipotek ve taşınmaz yükü kurabilir. Ayrıca, paydaş payı üzerinde intifa hakkı da kurabilir. İntifa hakkı tüm eşya üzerinde kurulmaz, sadece paydaşın payı üzerinde kurulur. Ancak intifa hakkı sahibi hakkın özüne dokunamaz. Yine paydaş payı üzerinde intifa hakkı dışında hiçbir irtifak hakkı kuramaz. Çünkü maddi olarak bölünmüş bir mal söz konusu değildir.

“...Türk Medeni Kanununun 688. maddesine göre, paylı mülkiyetin söz konusu olabilmesi için; birden fazla kişinin bir mala paylı malik bulunması ve bu malın malikleri arasında maddi olarak paylaşılmış olunmaması gerekir. Paylı mülkiyette mülkiyet hakkına sahip birden ziyade kişi olmasına rağmen eşya üzerinde tek bir mülkiyet hakkı mevcuttur...”[1]

“...paylı mülkiyetin konusu fiili olarak bölünmemiş eşya ve müşterek mülkiyet ise aynı hukuki statüde bulunan birden çok kişinin belirli bir eşyaya aynı anda paylı olarak malik oldukları bir topluluk mülkiyeti şeklidir. Paydaşların eşya üzerinde sahip bulundukları hisse maddi olarak (fiilen) bölünmüş olmayan soyut bir hisse niteliğindedir. Başka bir anlatımla fiziki bölünme değil, fikri bölünmenin söz konusu olduğu, dolayısıyla her paydaşın müşterek eşyanın her parçasında hakkının bulunduğu, ayrıca müşterek eşya ile ilgili bölünebilen yetkiler üzerinde her hissedarın payı oranında bağımsız hakkının bulunduğu, fakat bölünmeyen yetkilerde herkesi hakkının eşyanın tamamını kapsadığı açıktır...”[2]

2. Paylı Mülkiyete Tabi Taşınmazlara Paydaş Olmayanlarca Elatılması Halinde Paydaşın Diğer Paydaşları Temsil Yetkisi

Yukarıda da belirtildiği üzere, paydaşlardan biri, tek başına üçüncü kişilere karşı elatmanın önlenmesi davasını açabilir. Çünkü her pay sahibi yani paydaş, payı üzerinde ferdi mülkiyetteki malik gibi hak ve yetkilere sahiptir.........

© Hukuki Haber