Günümüzde Alevi toplumunun geleneksel inanç ve toplumsal yapısı sistemli iç ve dış stratejilerle dönüştürülerek, iç hukuk sisteminin (ikrar, musahiplik, görgü cemi, düşkünlük) işlevsiz bir hal almasına neden olmuştur. Geçmişte devletin resmi mahkemelerinden uzak duran ve kendi iç adalet mekanizmalarını işleten Aleviler, bugün bambaşka bir sosyal gerçeklikle karşı karşıya kalmıştır. Geleneksel Alevi hukukunu temsil eden kurum olan Ocak Sistemi’nin erozyonu sosyal denetimin zayıflamasına yol açmıştır. Kent yaşamında bu kurumun hayat bulacak koşullardan mahrum olması, Alevilerin inanç ve sosyal yaşamında büyük değişimlere neden olmuştur.

***

Alevilik'te Görgü Cemi, Cem’de rızalık ilkeleriyle buluşan canların birbirleriyle helalleşmesini, varsa küskünlüklerin giderilmesini ve manevi hesaplaşmaların yapılmasını sağlayan önemli bir ritüeldir. Bu cemler, Alevi inancının temel ahlak kurallarını oluşturan "eline, beline, diline; işine, aşına, eşine; özüne, sözüne, gözüne sahip olma" ilkelerinin toplumsal düzeyde uygulanış biçimi olarak görülür. Görgü Cemi, sadece bireysel bir arınma değil, aynı zamanda toplumsal bir düzenleme işlevi de görürdü. Cem’e giren her can, diğer canların tanıklığında, kendi vicdanı ve inancı doğrultusunda sorgulanırdı. Bu sorgulama, sorunların, hataların ve olumsuz davranışların ortaya dökülerek çözüme kavuşturulmasını sağlardı.

***

Kentleşmede Görgü Cemi'nin işlev kaybı, Alevilerin birbirine yabancılaşmasını tetikledi. Kırsal Alevi topluluklarında, Cemevi ve Dedeler, bir tür mahkeme işlevi görüyordu. Topluluk içinde yaşanan anlaşmazlıklar (mülkiyet, aile içi sorunlar, kavgalar vb.) Görgü Cemi divanı tarafından sorgulamalarla ele alınıyordu. Dede, hem bir yargıç, hem de arabulucu olarak sorunları çözüyor, toplumsal huzuru sağlıyordu. Kentleşme ile birlikte bu toplumsal denetim mekanizması işlevsiz hale geldi. Bireyselleşen kent yaşamı, topluluğun birey üzerindeki denetim etkisini olanaksız kıldı; Anadolu Aleviliği’nin geleneksel kurallarının geçerliliğini yitirmesine yol açtı.

***

Görgü Cemi, bireyin toplumsallaşma sürecini, bağlı olduğu Anadolu Alevi Ocağı’nın Pir'i ve Cem’de bulunan talipler tarafından onaylanmasını sağlayarak ona önemli sorumluluklar yüklerdi. Cem’de, canlar birbirleriyle helalleşir, varsa aralarındaki kırgınlık ve küskünlükler giderilirdi. Bu sayede toplumsal birlik ve dayanışma pekiştirilirdi. Her can, kendi iç muhasebesini yapar ve varsa yaptığı hatalar için pişmanlığını dile getirirdi. Bu, bireysel bir arınma........

© HalkTV