Hayatımız boyunca nice insana “akıllı” dedik. Kimine “zeki” dedik, çözdüğü problemlere ya da zekasının kıvraklığına hayran kaldık. Ama çok az insana, belki de en kıymetli sıfatı yakıştırdık: “Vicdanlı bir insan.” Oysa dünya en çok, zekânın vicdansızlıkla birleşmesinden zarar gördü. İnsanlık, aklın ışığını sevgi ve şefkatle birleştirmediğinde yıkıcı yollara saptı. Tıpkı bir bilim insanının buluşunu silaha dönüştürmek gibi. Peki ama nedir bu akıl, zeka ve vicdan denen şeyler? Ve hangisi bizi gerçekten “iyi bir insan” yapar? Gelin birlikte düşünelim.

Akıl: Işık yakar

Akıl; düşünme, anlama, çözümleme ve doğruyu yanlıştan ayırma yetisidir. Bir rehber gibidir. İnsan, aklın ışığıyla görür. Hangi yola gideceğini, hangi kararın doğru olduğunu aklıyla tartar.

Bir hâkimi düşünün. Elinde dosyalar, deliller var. Aklı sayesinde tüm süreci çözümler, karar verir. Ancak bu kararın adil olup olmayacağı sadece akılla değil, başka bir şeyle de ilgilidir: vicdanla.

Ya da bir doktor, sadece protokole göre davranarak ölümcül bir hastaya "yapacak bir şey yok" deyip ilgisini kesebilir. Aklen haklıdır belki, hasta ne yapsa da ölecektir, ama vicdan sahibi biri o hastanın son günlerinde yanında olur, destek olur, insani davranır.

Yani vicdan olmadan alınan "doğru" kararlar bile, insanî değerlerden kopuk, soğuk ve hatta zalimce olabilir.

Zeka: Hızı ve Beceriyi Sağlayan Motordur

Zekâ; bilgiyi işleme, problem çözme, strateji üretme ve sonuç alma yeteneğidir. Akıl gibi yol göstermez ama sizi çok hızlı götürebilir. Fakat sorun şu: Nereye?

Zekâ, yönsüz bir motordur. Eğer akılla desteklenmezse, sadece çıkar odaklı çalışır. Daha kötüsü; zekâ, vicdanla birleşmezse, “kötülüğün mühendisliğine” dönüşebilir. Tarihte çok zeki seri katiller görülmüştür. Bilimle uğraşan ama insanlık dışı deneyler yapan sözde bilim insanları çıkmıştır. Zekâları yüksek ama vicdanları olmayan insanlar.........

© Günışığı Gazetesi