Kutadgu Bilig (Günümüz Türkçesiyle: Mutluluk Veren Bilgi), 11. yüzyıl Karahanlı Uygur Türklerinden Yusuf Has Hacib’in Doğu Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han (Ebû Ali Hasan bin Süleyman Arslan)’a atfen yazdığı ve takdim ettiği Türkçe eserdir. Hükümdar bu eserden dolayı Balasagunlu Yusuf’a Has Haciplik (Teşrifat Nazırlığı) unvanını vermiştir.

Kutadgu Bilig adından da anlaşılacağı gibi, insana her iki dünyada tam anlamıyla kutlu olmak için gerekli yolu göstermek maksadıyla yazılmış bir eserdir. Birbiriyle çok sıkı ilişkiye sahip olan birey, toplum ve devlet hayatının ideal bir şekilde düzene konması için lazım gelen anlayış, bilgi ve vasıfların ne olduğu, bunların ne şekilde elde edileceği ve nasıl kullanılacağı üzerinde özellikle duran yazar. Bu eseriyle dönemin devlet adamları ve halkının düşüncelerine tercüman olmuştur. O, çoğunun söylediği gibi, iyi olmaları için mevki sahiplerine tatsız mecazlarla ahlak dersi veren sade bir öğütçü değildir. Yusuf Has Hacib, bu eseriyle insan hayatının anlamını kavrayan ve toplumun, dolayısıyla da devletin içindeki görevini belirleyen bir hayat felsefesi sistemi kurmuştur. Hacib’in eserinin bir bölümünde, hatırları kıldan ince, dilleri kılıçtan keskin olan bu şairlerin vazifelerinin makam sahiplerini övmek veya yermekten ibaret olduğunu; buna karşılık makam sahiplerinin ise; onlara her istediklerini vermek suretiyle iyi geçindiğini ve onların dilinden kurtarmanın bu şekilde mümkün olduğunu söylüyor; fakat görüyoruz ki, o bu şairlerden değildir. Yusuf eserinde, göze girme, iltifat görme ve kişisel çıkar sağlama maksadı gütmemiştir. Aksi takdirde Yusuf Has Hacib’in eseri de bir methiye mecmuası olurdu. Oysa o, burada bireylerden ve makam sahiplerinden yapmaları her devirde güç olan erdem ve fedakârlıkları sıralamıştır. Başka bir deyişle devlet adamlığının ilkelerini ortaya koymuştur. Eserin........

© Günışığı Gazetesi