İşte her biri kenarda köşede bir oyuk göz misali kalanlardan birine, yeniden o şehre varmışken, on yıl arayla ikinci kez bir daha gittim. On yıl öncesine göre daha kötüydü tabii ki.
Sözünü ettiğim Çermik Sinagogu. Hikâyesi hayli eski. Çermik’in Kale Mahallesi’nde 15. yüzyıldan kalma Çermik Yahudilerine ait tarihi sinagog.
Harap, viran olmasına rağmen özgün kimliğini büyük ölçüde koruyor. Bazalt ve kalker taştan bir yapı, tahta destek direklerle ahşap ve toprak damının çökmesi engellenmiş.
İbrani takvimine göre 5176
Miladi takvime göre ise 1416 yılında yapılmış Çermik Sinagogu. Kale mahallesinin Kurtuluş ve Divane sokaklarının kesiştiği köşede iki cepheli. Asli ahşap kapısının üzerinde kırmızı boya ile “no 2” yazıyor.
Sinagogun girişinde İbranice bir de Kitabesi var duvarda duran; Türkçesi şöyle; “RAB’ın adıyla yapalım ve başaracağız. Bana yardım, gökleri ve toprağı yaratan RAB’dandır. Girişin mübarek olsun, çıkışın mübarek olsun.
Sinagogun bitişiyle Onlar sevinç ve meserretle götürülecek ve Kral sarayına girecekler. Tarih 5176,
Kâdir olan Allah size merhamet ihsan etsin”
Çermik tarihi boyunca yahudilerin de kalabalık nüfusla yaşadığı bir şehir. 1800’lü yıllar boyunca ilçeyi ziyaret eden gezginler, din adamları hem ilçedeki Yahudi nüfustan hem de sinagogdan çokça söz etmişler.
1825’te Çermik’e giden Haham Beth Hillel Çermik’te 40 Yahudi ailenin yaşadığını ellerinde en az sekiz asırlık el yazması kutsal kitaplarının olduğunu çok eski de bir sinagoglarında ibadet yaptıklarından söz eder. Çok değil iki yıl sonra 1827’de Çermik’e yolunu düşüren Haham David de; yine 40 Yahudi aileden söz ederek bu kez iki sinagog........

© Güneydoğu Ekspres