6–7 Eylül 1955 olayları, Türkiye tarihinin en çarpıcı toplumsal ve siyasi kırılmalarından biridir. İstanbul’da başlayan bu şiddet dalgası, resmi belgelerde ve dönemin siyasi açıklamalarında farklı biçimlerde yorumlanmıştır. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, olayları “komünist tertip ve tahrik” olarak nitelendirerek sorumluluğu aydınlara yüklerken, Başbakan Adnan Menderes TBMM’de olayı “milli felaket” olarak tanımlayıp Kıbrıs meselesinin solcu ve komünist çevreler tarafından istismar edildiğini iddia etmiştir. Bu açıklamalar, olayın toplumsal bir patlamadan ziyade siyasi bir manipülasyon aracı olarak kullanıldığını gösterir. Özellikle, CIA Başkanı Allen Dulles’ın olaylar sırasında İstanbul’da bulunması ve dönemin emniyet yetkililerine tahribatın “komünist tekniklerine uygun” olduğunu söylemesi, bu manipülasyonun uluslararası boyutunu öne çıkarır.

Yassıada Yüksek Adalet Divanı tutanakları, hükümetin politik motivasyonunu açıkça ortaya koyar. İktidar, emniyet güçleri ve örfi idareyi devreye sokarak kamuoyunu yönlendirmiş, sorumluluğu solcu ve komünist gruplara yüklemeye çalışmıştır. Ancak mahkeme tahkikatları, örgütlü bir komünist planına dair somut delil bulunmadığını göstermiştir. Fuat Köprülü’nün duruşmalardaki ifadesi bu bağlamda kritiktir: “O hadisenin ertesi sabahı hey’eti vekile toplandığı zaman burada umumiyetle bu kadar geniş bir harekette komünistlerin rolü olduğu tahmin ediliyordu. Ben de buna iştirak ettim ve nitekim o zaman görüştüğüm Emniyet Müfettişleri başta bu hadisenin bu yönden ele alınmasını söylediler. Nitekim yine o zaman Emniyet teşkilatının başında bulunan General Behçet Türkmen, bana o sırada, İstanbul’da bulunan Amerikan istihbarat şefi, [CIA başkanı Allen Dulles’in]; gördüğü vaziyet, tahribat şekillerinin tamamıyla komünist tekniği ve usullerine uygun olduğunu ifade etmiştir.” Dulles’ın bu yorumu, hükümetin komünist suçlamalarını desteklemek için kullandığı bir argüman olarak öne çıkmış, ancak mahkeme bulguları bu iddiayı........

© Gazete Manifesto