Rusya Federasyonu Devlet Arşivi Telegram kanalı, geçenlerde Yahudi Antifaşist Komitesinin SSCB Başkomutanı ve Başbakanı Josif Stalin’e 15 Şubat 1944 tarihli mektubunu yayımladı. Solomon Mihoels, Şahno Epşteyn ve İtzik Fefer imzalı mektupta, Kırım’da SSCB dahilinde bir Yahudi Sovyet Cumhuriyeti kurulmasını talebi yer alıyor. Kuşkusuz bu proje gizli değildi, yeni ortaya çıkmış da değil, eskiden de biliniyordu ancak şimdi bir belgesini de görmüş olduk. Mektubun yazıldığı tarihte Kırım henüz Nazi işgalinden kurtarılmamıştı ancak kurtulacağı belli olmuştu.

Mektupta belirtildiği gibi, İkinci Dünya Savaşı öncesinde SSCB’de 5 milyona yakın Yahudi yaşıyordu ve bunların 1.5 milyonu Ukrayna ve Belarus’un batısında, Baltıklarda ve Besarabya’da yaşıyordu. Savaş sırasında faşistlerin ele geçirdiği yerlerde yaşayan bu 1.5 milyona yakın Yahudinin büyük çoğunluğu katledilmişti. Kalan Sovyet Yahudilerinden Kızıl orduda savaşanlar haricindekiler SSCB’nin iç ve uzak kısımlarına, Orta Asya ve Sibirya’ya dağılmışlardı. Ayrıca Polonya ve Romanya’dan kaçabilen Yahudiler SSCB’ye sığınmışlardı. Savaşın bitiminde Yahudilerin de yaşadıkları yerlere geri dönmeleri doğaldı ancak Yahudiler faşist terörün en özel hedefi oldukları için onların yer yurdunda onlara ilişkin bir iz kalmamıştı.

Mektubun ikinci ve ilginç argümanına göre, daha önce kardeş Sovyet halklarının kendi ulusal kültürlerini geliştirmeleri işinde çalışmış olan çok sayıda Yahudi entelijensiyasına, bu halklar kendi entelijensiyalarını yetiştirmiş oldukları için artık gereksinim kalmamıştı. Şimdi Antifaşist Komiteye göre Yahudi halkının birikmiş kültürel enerjisini,........

© Gazete Manifesto