İnsan doğası tuhaf bir çelişki içerir: Aynı hatayı defalarca yapar ama her seferinde bunun son olacağına inanır. “Bir daha asla” der, ama bir süre sonra kendini yine aynı duygusal döngünün, aynı pişmanlığın, hatta bazen aynı cümlenin içinde bulur. Ancak bu bir zayıflık değildir, insan olmanın en karmaşık yanlarından biridir.
Psikoloji bu durumu çok yönlü biçimde açıklar. Sigmun Freud, bunu “tekrarlama zorlantısı” olarak adlandırmıştır: İnsan, geçmişte acı veren bir deneyimi, bilinçdışı bir biçimde yeniden yaşama eğilimindedir. Bunun nedeni, o acıya farklı bir sonuç kazandırma umududur. Beyin, tanıdık olanı seçer. Çünkü tanıdıklık, çoğu zaman güven hissiyle karıştırılır. Bu yüzden aynı ilişkide kalır, aynı tür insanlara yönelir, aynı hatalı kararlara meyleder. Acı bile tanıdık olduğunda, bilinmeyen bir mutluluktan daha az korkutucudur.
Nöropsikolojik olarak bakıldığında, beynin temel görevi hayatta kalmaktır, mutlu olmak değildir. Bu yüzden riskli ama bilinen bir davranış kalıbı, güvenli ama bilinmeyen bir alternatife göre tercih edilir. Beyin, duygusal olarak öğrenilmiş yolları yeniden yürümeye eğilimlidir. Çünkü bu yollar geçmişte bir şekilde işe yaramıştır veya en azından felaketle........

© Gazete İpekyol