Kapitalist kentleşme pratiği, doğal çevreyi, yani kırsal alanları, nehirleri, ormanları, meraları vb. imara açıp, biçimlendirip, mekânsallaştırmak yoluyla çitler. Kendisi de meta olan kent, artık insanlığın yeni doğası haline gelir. Henüz yapılı çevreye dönüşmeyen müşterekler, yaratıcı-yıkımla (creative-destruction) mütemadiyen metalaşır.

Yaratıcı-yıkım ifadesi, yeni olanın tasarım ve inşası için eskinin ortadan kaldırılması anlamında kullanılır. Eskinin yerine gelen, yeni bir tasarım değeri taşıdığı için aynı zamanda yaratıcıdır da. Bu nedenle yeni olana bir arzu duyulur ve şeyler eskise de eskimese de yeni olan tercih edilebilir. Kapitalizm yeni malzeme ve tekniklerle meta üretmek için, nesneler gibi, yapıyı da kenti de yıkar ve eski olanın yerine yenisini inşa eder.

Yaratıcı-yıkım sürecinde kent, kentsel üretimin türlü ilişkilerinden doğan çelişkilerin sahnesi olarak, bizzat çelişkilerin de kaynağıdır. Toprağın çitlenmesi, mülkiyet, barınma, mesleki dilimlenme, kamusal-özel ayrımı, müştereklere müdahale, bireyselleşme, yeninin değeri, arzular, ulus-devlet mekânsallaşması, ideolojiler vb. bu sürecin açık gösterenleridir.

Kadim yerleşimlerin, doğadan elde edilen malzemeyle, el işçiliğiyle, ustaların becerileriyle, doğayla mütevazı ilişkiler kurarak oluşturulmuş dokuları, bu arzu/rıza üreten sistemin mekânları haline geliyor. Ayvalık da bu mekânlara ev sahipliği yapan eski yerleşimlerden birisi.

Aldığı göçlerle nüfusu sürekli dönüşen Ayvalık’ın özgün mekânları da dönüşüyor. Bu konuda çok sayıda çalışma var. Bir yandan dönüşümü anlamaya, diğer yandan da dönüşüme karşı korumayı öne süren bu çalışmalar, kentsel mekândaki çelişki ve çatışmanın ne kadar yaygın olduğunu gösteriyor.

Ayvalık’ın........

© Evrensel