Sanırım edebiyatımızın en çok tanınan fabrika işçisi, Sait Faik’in Semaver’inin kahramanı Ali’dir. Böyle dememizin sebebi bu hikayenin ders kitaplarına kadar girmiş olmasıdır. İlk kitabına da adını veren Semaver hikayesinden başka, Sait Faik adına bir yerlerde denk gelen biraz mürekkep yalamış bir kişinin aklına “Hişt, Hişt” hikayesi ile “Yazmasam çıldıracaktım” ve belki de “Bir insanı sevmekle başlar her şey” cümlesi gelir. Ha, bir de “Neydi o hikaye türünün adı? Hah, durum hikayesi. İşte onun edebiyatımızdaki ilk temsilcisi.”

İtiraf ediyorum: Bu yazıya başlayana kadar Farsça sandığım “semaver” sözcüğünün Rusça kökenli olduğunu öğrendim; ayrıca, bu araç o kültürün ürünüymüş. Sevanyan Usta da bunu doğruladı.

Günümüzde genellikle piknikte, kırsal alanlarda, yazlıkların önünde, tarla veya meyve bahçeleriyle arazide çalışanların yanlarında bulundurdukları; bazı il ve ilçelerde akşama doğru dükkanlarının önündeki kaldırımlarda birkaç tahta parçasıyla ateşlenen ve elektriklisi de olan semaver, mutfakları gaz ocaklı zamanların, parke taş döşeli veya toprak yollu sokaklardaki tek veya iki katlı evlerin, odunla yemek pişirilen dönemlerin zorunlu sayılabilecek çay demleme aracıydı. Hadi ekleyelim: Dışı, odun ateşinden daha fazla deforme olmasın, kararmasın diye külle sıvanmış çinko veya alüminyum çaydanlıkları da analım. Ama o çaydanlıklar, semaver kadar düş gücünü zorlamıyordu demek ki!.. Olsa olsa üst demliği Alaattin’in Sihirli Lambası…

Hayal gücü geniş olanlar somut birçok nesneyi düş dünyasıyla birleştirip yeni şeyler ortaya çıkarmazlar mı? Hele çocuklar… Dirmit Kız… Bahçedeki Tulumba… Sevgili Arsız Ölüm… Latife Tekin…

Sait Faik’in Semaver’i fabrikadır. İçinde ateş yanıyor. Tepesinde dumanı tüten bacası var. “Çiko”nun göbeği misali suyu fokur fokur kaynatan ortası geniş bir tasarım. Üzerine demlik, içine su konan, yuvarlak, geniş bir ağız. Musluk. İki kulp.

"Ali, semaveri, içinde ne ıstırap, ne grev, ne de kaza olan bir fabrikaya benzetirdi. Ondan yalnız koku, buhar ve sabahın saadeti istihsal edilirdi”(elde edilirdi, üretilirdi).

Demek ki fabrika, Ali için ıstırap, grev, kaza...........

© Evrensel