Cumhurbaşkanı, emeklilere yeterince zam yapamamalarının nedeninin, belediyelerin, özellikle muhalif belediyelerin SGK prim borçlarını ödememesi olduğunu söyledi. Ardından SGK harekete geçti ve belediyelere haciz işlemleri başlattı.

SGK prim borçlarının tahsili, aflar, muafiyet ve indirimler; prim affı, muafiyet ve indirimlerden yararlanan büyük şirketler meselesini bir tarafa bırakıp, emekli aylıklarının düşük bağlanmasının ve yetersiz zamların nedenlerini irdeleyelim.

Emekli aylıklarının açlık sınırının neredeyse yarısına düşmesinin dört önemli nedeni var. Bunlar güncelleme katsayısı, taban aylık, aylık bağlama oranı, aylıkların artış yöntemi ve kayıt dışılıktır.

Emekli aylığı, kişinin çalışırken ödediği primlerin güncellenmiş halinin belirli bir oran dahilinde ödenmesi şeklinde hesaplanır. Buna aylık bağlama oranı denir. Bu oran 2000 ve 2008 yıllarında, adına “sosyal güvenlik reformu” denilerek çıkartılan yasalarla düşürülmüştür.

Aylık bağlama oranındaki değişimi kısaca anlatalım.

1982 yılı öncesinde aylık bağlama oranı, prim gün sayısı ne olursa olsun yüzde 70’ti. Kadınlar için 50, erkekler için 55 yaşından sonra çalışma olması halinde bu oran artıyordu. İşçiler için ilk aleyhte düzenleme 12 Eylül darbecileri tarafından 1982’de yapıldı ve ilk 5 bin gün için yüzde 60, sonraki her 240 gün için yüzde 1 oranında aylık bağlama oranı uygulanmaya başlandı.

1999’da DSP-MHP-ANAP koalisyon hükümeti döneminde çıkarılan yasayla, 2000 yılı başından itibaren aylık bağlama oranı bir kez daha düşürüldü. Yeni aylık bağlama oranı, ilk 3600 günün her 360 günü için yüzde 3,5 hesabıyla 10 yılda yüzde 35; sonraki her 360 gün için yüzde 2; 9 bin günden fazla olan her 360 gün için yüzde 1.5 oranlarının toplamı olarak saptandı.

1........

© Evrensel