Bu yazıyı yazmakta olduğum Çarşamba öğleden sonra itibariyle Çin ve ABD’deki durum şöyleydi: ABD haftaya büyük kayıplarla başladı; mesela en büyük çip tasarımcısı Nvidia’nın hisseleri Pazartesi günü  değer kaybetti. Çin’de ise yeni yıl tatili vardı. İçine girdiğimiz Çin yeni yılının ismi “yılan yılı.” Malumunuz Çin’deki her şey gibi senelerin de sembolik anlamları var: Yılan yılının uzama, esneklik, dayanıklılık ve diplomatik “kıvırma” yılı olması bekleniyor. Nitekim, görünen o ki 2024 sonu Çin’den çıkan DeepSeek isimli büyük dil yapay zekâ modeli yeni yıla damgasını vuracak. Amerikan borsasındaki düşüş de DeepSeek’in bu hafta sosyal medyada patlamasının sonucu.

Malum ABD 2022’den beri Çin’e yüksek teknoloji çip ambargosu uyguluyor. Geçen hafta bu ambargonun kapsamı genişletildi. ABD artık en yeni teknolojili çipleri sadece 18 ülkeye verecek. Bunlar Beş Göz istihbarat paylaşım ittifakına dahil olan Kanada, Yeni Zelanda, Avustralya ve İngiltere; çip üretiminde önemli rolü olan birkaç Asya ülkesi ve ABD’nin kendine yakın gördüğü 10 NATO ülkesi. NATO’nun Türkiye’nin de aralarında olduğu 18 ülkesine ise ihracat kısıtı söz konusu. ABD’nin temel endişesi Çin’in üçüncü ülkeler üzerinden yapay zekâ eğitiminde stratejik öneme sahip olan çipleri ithal ederek ambargoyu delmesi. Nitekim Deepseek’in de ambargoya rağmen kaçak yollarla aldığı çiplerle yeni modelini eğittiği iddiaları var.

Peki DeepSeek ne yapıyor? Aslında en popüler büyük dil modeli olan ve ChatGPT’nin arkasında yer alan GPT-4o modeli ile aynı kalitede sonuç veriyor. Tek farkı iki kat hızlı ve � daha az veri ve işlemci gücü kullanarak çalışması. Yani DeepSeek, ABD’li OpenAI’ın büyük dil modeli ile aynı sonuçları veren bir modeli daha zayıf bir işlemci gücü ile daha ucuza geliştirmeyi başarmış. Çin Halk........

© Ekonomim