Uzlaşma, sonradan tarh edilen vergiler ve bunlara ilişkin cezalar için başvurulan idari bir çözüm yolu. Tarh edilen vergi ve cezalar için, yargı yoluna gitmeye gerek kalmaksızın, vergi idaresiyle karşılıklı anlaşarak, vergi ve cezayı kesinleştirme yöntemi.

Uzlaşma tanımında, tarh edilen vergi ve cezalar kavramını kullandım ama siz bu makaleyi okuduğunuzda, vergiler uzlaşma kapsamından çıkmış olabilir. Ben makaleyi yazdığımda, bu düzenlemenin de içinde olduğu kanun teklifi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçmiş, Genel Kurul’da görüşülmeyi bekliyordu. Muhtemelen Genel Kuruldan hızla geçecek ve kısa sürede yasalaşacak.

Bu makalede vergide uzlaşma devam etmeli demenin bir yararı yok. Sonuç belli. Bu nedenle, müessesenin biraz geçmişinden, hangi ihtiyaç nedeniyle getirildiğinden, bu ihtiyacın devam edip etmediğinden ve bundan sonra neler yapılabileceğinden bahsedeceğim.

Uzlaşma müessesesi vergi mevzuatımıza 1963 yılında 203 sayılı Kanun’la girdi. Daha sonra, vergileme sürecinde farklı aşamalarda, farklı prosedürler çerçevesinde, farklı şekilde oluşmuş olan komisyonlarla yapılsa da sonuçları aynı olan, “tarhiyat öncesi uzlaşma” adı altında, yeni bir müessese, 1986 yılında 3239 sayılı Kanun’la mevzuata dahil edildi.

205 sayılı Kanun’un gerekçesinde uzlaşmanın vergi sistemine dahil edilmesinin amacı;

- Vergi ihtilâflarının süratle halli ve böylece mükelleflerin tereddütlerinin bir an evvel
giderilerek huzura kavuşmalarının temini, amme alacağının vaktinde Hazineye intikali ve İtiraz ve Temyiz mercilerinin işlerinin hafifletilerek ihtilâflar üzerine daha titizlikle eğilmelerine imkân sağlanması,

- Böylece, mükellefle idare arasında vergi yönünden ortaya çıkacak ihtilâfların yine kendi aralarında görüşülerek halli yolunun açılması,

olarak açıklanmış.

Gerekçede yer alan açıklamalardan da hareketle, uzlaşma;

- Mükellef bakış açısıyla, ödenme riski olan bir borcun, olabildiğince küçük bir kısmının bir an önce ödenerek belirsizliğin en az maliyetle ortadan kaldırılmasını,

- Hazine bakış açısıyla, gelecekte tahsili olası ancak belirsiz vergi alacağının, hemen ve olabildiğince yüksek bir kısmının veya tamamının tahsilini,

amaçlayan bir müessese olarak tanımlanabilir.

Düzenlemenin gerekçesinde belirtilen şekilde, uzlaşma müessesesi sayesinde mükellefler bir an evvel huzura kavuştular mı bilmiyorum ama bu müessesenin çok önemli bir fonksiyonu yerine getirdiği, çok sayıda ihtilafı yargı yoluna gitmeden sonlandırdığı ve böylece yargı organlarının iş yükünü de önemli ölçüde azalttığı açık.

Bizim vergi mevzuatımız ve kültürümüz ihtilaf yaratmaya müsait. Neden böyle? Çünkü;

- Mevzuatımız çok değişiyor ve çok karmaşık. Bütünlükten ve vergileme ilkelerinden uzak. Bu durum başlı başına yaygın ihtilaf yaratma nedeni.

- İçtihat oluşmuyor. Başta mevzuatın sık........

© Ekonomim