Yoksullukla mücadele kapsamında bir kaç yaklaşım şekli bulunmaktadır. Neo Liberal yaklaşım, Amartya Sen yaklaşımı, Dünya Bankası ve Avrupa Birliği’nin yaklaşımlarını öne çıkanlar olarak ifade edebiliriz. Yoksulluğun nedenleri doğru olarak tanımlandığı taktirde bu problemin yükünü hafifletmek adına izlenecek stratejiler de ilgili ülke ve toplumsal sosyoekonomik farklılıklara göre farklılık sergileyecektir.

Neo-liberal anlayışın yoksulluğa bakışında yoksulluğun nedeni olarak, bireylerin kendilerini gören bir yaklaşım şeklinden bahsedilebilir. Bu açılımda yoksulların yoksulluklarının sebebi olarak “bireylerin doğal kusurları ve genetik zayıflıkları görülür”. Yoksulluğu açıklayan bu anlamdaki diğer bir tanımlamada da yoksulluk, bireysel özelliklerin yan ürünü olarak görülmektedir. Yani bireylerin doğru değerlere sahip olmamaları, tembel ve düşük istekli olmaları ve an merkezli (gündelik) yaşamaları yoksulluğun ana nedenidir.1

Neo-liberal yaklaşıma göre yoksulluk, piyasa temelli ve buradan koşullanmış bir olgudur. Yoksulluk bireylerin ekonomik olarak verimliliklerinin düşmesi, marjinalleşmesi, rekabete ayak uyduramaması, becerilerinin piyasanın gerisine düşmesi, vb. nedenlerle oluşur.

Neo-liberal yaklaşımın özünde piyasanın işler hale getirilmesi için gereken düzenlemelerin yapılması ve vatandaşların piyasanın aradığı niteliklere kavuşturulması vardır. Diğer bir ifadeyle yoksullukla mücadelede “dolaylı” bir strateji izlenmektedir.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) insani gelişme yaklaşımının kuramsal temelini, Amartya Sen’in dilimize “yeterlilikler” (yapabilirlik, kapasite, güç) olarak çevirebileceğimiz “capabilities” kavramı oluşturmaktadır.2

A. Sen tarafından geliştirilen yapabilirlikten yoksunluk teorisi, yoksulluğun anlaşılmasında yeni bir çerçeve ortaya koymaktadır. Bu çerçevede Sen, yoksulluğu “genel kabul gören bir hayatın gerektirdiği asgari ihtiyaçlar için gerekli gelir düzeyine sahip olmamak” şeklinde tanımlayan geleneksel görüşlerin aksine, yoksulluğu anlamak için insanların “ne yapıp yapamadıkları ve ne olup olamadıklarına” bakılması........

© Ekonomim