Roma’da popülist imparatorlar pleblere –basit ve fakir Roma yurttaşlarına; sonraki tabirle populace yani hoi polloi’den mülhem kara kalabalık- ekmek dağıtır ve gladyatör eğlenceleri sunarlardı. Roma’da lejyonda ve arenada “Sports” yazar: Modern ‘spor’ terimi buradan ve kadim Elen dünyasından gelir. Görüldüğü gibi, ‘spora siyaset girmesin’ lafının hiçbir zaman anlamı olmamıştır çünkü spor zaten siyasetin alasıdır ve aynı zamanda askerliktir. Veyne’in burada filozof-imparator Marcus Aurelius’tan bahsetmesi yerinde olmuştur çünkü halkla ilişkileri dışında seremoni giysisi giymeyen bu imparator kendisini –Veyne’e göre kendi ifadesiyle- ‘demokrat’ olarak görüyordu. “Demokrasi” burada elbette danışmanların ve senatörlerin serbestçe konuşmasına izin vermekten ibarettir. Bu arada Marcus Aurelius meşhur Gladyatör filminin başlarında görünen ve film boyunca adı geçen imparatordur. Elbette film kurmacadır. Commodus öldürülmüştür ama arenada öldürülmemiştir. Marcus Aurelius öldürülmemiştir ama muhtemelen Viyana yakınlarında seferde eceliyle ölmüştür. Commodus ise zehirlenmiş ve kurtulunca yatağında boğulmuştu. Ancak 12 yıl hüküm süren oğlu Commodus’un zaman zaman arenaya çıkmaktan ve halkın önünde ayarlanmış dövüş gösterileri yapmaktan hoşlandığı yazılmaktadır. Oldukça tuhaf olan bu durum “sirkin” politik işleviyle bağlantılı olabileceği gibi kişisel bir tutkudan ibaret de olabilir. Delilik olarak görülen şey Commodus’un iki komplodan kurtulduktan sonra bir kült yaratarak –bu vakada Hercules kültü- güç kazanma çabası olabilir miydi? Dönemin siyasi konjonktüründe imparatorun kölelerin dövüştürüldüğü arenada pleblerin önüne çıkarak ne kadar cengâver olduğunu göstermeye çalışması populace’den destek almaya çalışmasıyla ilişkilendirilebilirse siyasal analiz açısından hoş olacaktır. Bu, dövüşlerin ‘ayarlanmış olmasıyla’ çelişmeyebilir çünkü Veyne bize mitlere inanmanın değişik biçimleri olabileceğini göstermiş bulunuyor. Mite inanmak inanılanın kelimesi kelimesine doğru olduğuna inanmayı gerektirmeyebilir. İmparator “hakikaten dövüşmese dahi” sergilediği davranışla/simülasyonla mit yaratabilir. Özellikle circenses, panem ile destekleniyorsa. Ekmek dağıtılıyorsa gösterinin sahiciliğine inanmak daha kolay olur.

Modern dünyanın statları –stadia ki tekili stadium- eski dünyanın arenalarıdır çünkü. Tıpkı eski dünyanın Pagan –biraz tartışma varsa da muhtemelen köylü demektir- dinlerindeki insan kurban etmek âdeti nasıl ortadan kaldırılmışsa, modern statlar da zamanla eski arenalar olmaktan çıkmıştır. Artık insanlar başka insanları eğlendirmek için ölmemekte/öldürülmemekte, statlarda sadece oyun oynanmaktadır. Lakin tarihin izleri durmaktadır ve........

© Ekonomim