Küreselleşmeyle birlikte emek hareketliliği artmış ve ülkeler arası göç hızlanmıştır. Bu gelişmeyle birlikte sosyal güvenlik sistemlerinin kapsayıcılığı ve uyum sorunları gündeme gelmiştir. Yabancıların sosyal güvenliği, hem insan hakları hem de sosyal adalet ilkeleri açısından önem taşımakta, aynı zamanda devletlerin sosyal güvenlik rejimlerinin sürdürülebilirliğini de etkilemektedir. Türkiye gibi göç alan ülkelerde, yabancıların sosyal güvenlik hakları hem ulusal düzenlemeler hem de uluslararası sözleşmelerle belirlenmiştir.

Sosyal güvenlik, kişilerin malullük, yaşlılık, ölüm, iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık, analık, işsizlik gibi risklere karşı korunmasını sağlayan kamusal bir sistemdir. Bu hak, 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 22. maddesi ile güvence altına alınmış; 1952 tarihli Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 102 No’lu Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Sözleşmesi ile detaylandırılmıştır.

Türkiye tarafından 2007 yılında onaylanan Avrupa Sosyal Şartı, göçmen işçilere ve ailelerine sosyal güvenlikte ayrımcılık yapılmamasını öngörmektedir.

Yabancıların sosyal güvenlik hakkı, söz konusu bireylerin vatandaşlıktan bağımsız olarak bu korumalardan yararlanabilmesini ifade etmektedir. Ancak, bu hakların tanınması çoğu zaman karşılıklılık (mütekabiliyet), ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri ya da çalışma izni koşulları ile sınırlandırılmaktadır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre sosyal sigortaya tabi olma bakımından yabancı uyruklular ile Türk vatandaşları arasında hiçbir fark bulunmamaktadır. Kural olarak yabancı işçilerin tabi olacakları sosyal güvenlik mevzuatının belirlenmesinde “kişinin çalıştığı ülkenin mevzuatının geçerli olması” kuralı uygulanmaktadır.

Bununla birlikte, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinde de kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından “Mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile........

© Ekonomim