Tarım ve Orman Bakanlığı’nın planlı üretim kapsamındaki 13 üründen birisi kuru soğan. Adana’da, Hatay Reyhanlı’da turfanda kuru soğan hasadı yapılıyor. Hasatla birlikte sorunlar da başladı. En önemli sorun tarladaki fiyatın düşük olması.

Üreticiler, dün (27 Nisan Pazar günü) Hatay Reyhanlı’da seslerini duyurmak için basın açıklaması yapacaktı. Ticaret Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı, Cumartesi akşamı devreye girerek Salı gününe kadar sorunu çözeceklerini belirterek kitlesel basın açıklamasını iptal ettirdi. Şimdi her kes iki bakanlığın nasıl bir çözüm getireceğini bekliyor.

Güncel gelişmelerden önce kuru soğan ile ilgili dünya ve Türkiye’deki genel duruma bakmakta yarar var.

Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü tarafından 2024 yılında yayımlanan “Kuru Soğan Ürün Raporu”na göre, soğan dünyada gelir düzeyine bağlı olmaksızın zengin-yoksul bütün ailelerin mutfağına giren nadir sebzelerden biridir. İnsan beslenmesi açısından önemli birçok vitamin ve mineral maddesi içermesinin yanında insanlık tarihinin başlangıcından bu yana kullanımı bilinen tıbbi bitki niteliğindedir.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü(FAO) verilerine göre; 2022 yılı dünya sebze ekim alanı yaklaşık 58,3 milyon hektardır. Dünya sebze ekim alanında yüzde 10,2 ile kuru soğan ilk sırada yer alıyor. En çok kuru soğan ekim alanına sahip olan ülke 1,9 milyon hektar ile Hindistan’dır. Hindistan’ı sırasıyla 1,1 milyon hektar ile Çin, 596 bin hektar ile Nijerya izliyor. Türkiye, ekim alanı bakımından 12.sırada.

Üretim miktarına gelince dünyada domatesten sonra en çok üretilen sebze kuru soğan. 2022 yılında yaklaşık 1,2 milyar ton sebze üretiminin yüzde 9,4’ünü kuru soğan oluşturdu. FAO verilerine göre, dünya kuru soğan üretimi 2022 yılında toplam 110,6 milyon ton oldu.

Ülkeler bazında 31,7 milyon tonluk üretim ile Hindistan ilk sırada yer alırken, 24,5 milyon ton ile Çin ikinci, 3,7 milyon ton ile Mısır üçüncü sırada yer alıyor. Türkiye, aynı yıl 2,3 milyon ton ile 3.sırada yer aldı. Hindistan ve Çin, dünya toplam kuru soğan üretiminin P,8’ini karşılıyor.

Dünya kuru soğan dış ticaretine bakıldığında toplam üretimin yüzde 8-9’u ancak dış ticarete konu oluyor. Dünya soğan ihracatı 2023 yılında toplam 9,7 milyon ton olarak gerçekleşirken 2,5 milyon ton ile Hindistan ilk sırada. Bu ülkeyi 1,5 milyon ton ile Hollanda ve 1,2 milyon ton ile Çin takip ediyor. Hollanda üretimde 17.sırada yer almasına rağmen ihracatta ikinci sırada.

Aynı yıl ülkelere göre dünya soğan ithalatına bakıldığında 889 bin ton ile Bangladeş önceki yıla göre ithalatını yaklaşık yüzde 24,9 artırarak ilk sırada yer alıyor. Soğan ithalatında Amerika Birleşik Devletleri 626 bin ton ile ikinci, Malezya 566 bin ton ithalatla üçüncü sırada yer alıyor.

Türkiye’de ticari anlamda 67 ilde kuru soğan ekimi yapılıyor. Kuru soğan ekim alanı 2023 yılında toplam 604 bin 871 dekar. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, 2023 yılında kuru soğan ekim alanı en geniş il; 152 bin 616 dekar ile Ankara. Toplam kuru soğan ekim alanının yüzde 25,2’sine sahip. Çorum 74 bin 812 dekar ekim alanı ve yüzde 12,4’lük pay ile ikinci, Amasya ise 74 bin 438 dekar ekim alanı ve yüzde 12,3’lük pay ile üçüncü sırada yer alıyor. Bu illeri sırasıyla Tokat, Hatay, Adana, Eskişehir ve Bursa........

© Ekonomim