Doğru karar almak ve ekonomik kaynaklarını verimli kullanmak isteyen yatırımcılar, şirket ortakları, yöneticiler ve diğer karar alıcılar kendilerine sunulan bilgileri çoğu zaman doğrudan kaynağına inerek inceleme olanağına sahip değildir. Başkaları tarafından hazırlanmış bilgileri veri kabul ederek bunların doğruluğuna güvenmek zorundadır. Başkaları tarafından hazırlanan bilgilerin ise kasıtlı olarak hileli olması veya kasıt olmaksızın hata ve yanlışlar içermesi mümkündür.

Karar alıcılar ile bilgiyi, mali tabloları hazırlayanlar arasında bir çıkar ayrılığı söz konusu ise bilgiyi sunanların bunları kendi çıkarları doğrultusunda hazırlama ihtimali olabileceği düşünülür. Bu nedenle, açıklanan bilgilerin yeterince güvenilir olmaması, hata içerme olasılıklarının bulunması karar alıcıları doğruluğundan emin oldukları bilgiler elde etmeye sevk etmektedir.

Karar alıcıların doğru karar alabilmeleri için açıklanan bilgilerin doğruluğunu ve güvenilirliğinin araştırılması zorunludur. Bilgilerin doğruluğunu araştırıp, kanıtlayacak bir inceleme, verilecek kararın sağlığını ve objektifliğini artırır. Açıklanan bilgilerin doğruluk ve güvenilirliklerinin saptanabilmesi için ayrıca bir inceleme yapılması kaçınılmazdır. Bu incelemeyi genellikle karar alıcıların yapması mümkün olamamaktadır. Açıklanan bilgilerin doğruluk ve güvenilirliğinin araştırılmasında kullanılan genel yöntem ise bilgilerin ve iddiaların tarafsız, bağımsız ve güvenilir bir uzman kişi veya kuruluş tarafından denetlenerek doğrulanmasıdır.

Denetim, olasılık ve görelilik esaslarıyla belirlenmiş hedef ve standartlar doğrultusunda ortaya çıkan sonuçların verimlilik, etkinlik ve ekonomiklik derecelerini ölçmek, karşılaştırmak ve değerlendirmektir. Diğer bir anlatımla denetim, bir kuruluşun ekonomik faaliyetlerine ve olaylarına ilişkin açıklanan bilgilerin önceden belirlenmiş kriterlere uygunluk derecesini belirlemek ve raporlamak amacıyla bu ekonomik faaliyetlere ve olaylara ilişkin bilgilerle ilgili kanıtların tarafsızca toplanması, değerlendirilmesi ve sonucun bilgi kullanıcılarına raporlanması şeklinde tanımlanabilir.

Bağımsız denetimin yararları

İşletmenin mali tablolarının bağımsız denetimden geçmiş olması denetlenen işletme dahil birçok kişi, kurum ve kuruluşa yarar sağlar. Önemlileri aşağıda sıralanmıştır.

- Bağımsız denetim finansal tabloların güvenirliliğini arttırır.

- İşletme yönetiminin ve işletmede çalışanların sahtekarlık yapma eğilimlerinin kısılmasına yardımcı olur.

- Denetlenmiş finansal tablolar, resmi kurumlara sunulan finansal rapor ve vergi beyannamelerine temel oluşturduklarından, bu bildirimlerin güvenilirliği artırılmış ve böylece devlet tarafından yapılabilecek bir vergi denetiminin yapılma olasılığı azalmış olur.

- Denetlenmiş finansal tablolar işletmelerin kredi olanaklarının genişletilmesini sağlar.

- Denetlenmiş tablolar kredi veren kurumlara kredi verme ile ilgili kararlarında yardımcı olur.

- Denetlenmiş finansal tablolar, halihazır ve gelecekteki küçük tasarruf sahibi yatırımcılara yatırım kararlarında ışık tutar.

- Bir işyerinin satılması, alınması ya da başka bir işyeri ile birleşmesi hallerinde alıcı ve satıcı taraflara güvenilir objektif bilgiler sağlar.

Denetim türleri

Genel anlamda denetim, konularına ve amaçlarına göre finansal denetim, uygunluk denetimi ve performans denetimi olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Denetçinin statüsüne göre denetim i se iç denetim ve dış denetim olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Dış denetim bağımsız denetim ve yüksek denetim olmak üzere de kendi içinde üçe ayrılır.

Denetçi, genel olarak denetim faaliyetini yürüten, mesleki bilgi ve........

© Ekonomim