“Gece zor metin” Gece ile ilgili birçok çalışmada bu veya buna benzer ifadeler gördüğümü hatırlıyorum. Gece’nin nesi zor, neresi zor diye düşündüm belli bir süre. Aklıma gelen soruları ve kendimce cevaplarını sizinle paylaşmak isterim.

Zorluktan kasıt, okuma güçlüğü mü? Hayır, çünkü iki, üç saat içinde tek seferde okuyup bitirmiştim ilk okuduğumda. Türkçe baskısı iki yüz otuz bir sayfa. Güneli Gün ile beraber tercüme ettikleri İngilizce baskısı ise mizanpaj farklılıkları sebebiyle yüz kırk sayfa. Yani hacimli bir eser değil.

Kelime tercihlerinden dolayı mı “zor metin” diye düşündüm. Hayır, Bilge Karasu kelime seçimi konusunda çok katı kurallara sahipti. Alıntı kelime veya eski kullanmak şöyle dursun, sırf alıntı diye “ve” bağlacını bile kullanmıyor. Dil devrimi rüzgârıyla gelmiş ve bugün kullanılmayan birkaç kelimeyi saymazsak ortalama bir lise öğrencisinin dahi sözlüğe bakmadan okuyabileceği bir eser. Öyleyse Gece’nin zorluğu kelime tercihleriyle ilgili değil.

Metin sıkıcı olduğu için mi zor diye düşündüm. Bilakis, heyecanlı bir metinde olabilecek birçok şeye sahipti. Aşk mektupları, gizli örgütler, çatışmalar, mücadele, iz sürme ve diğerleri. Tansiyonu yükseltebilecek birçok unsur.

Gece bize bir şeyleri mi dayatıyordu? Türk romanında çok karşılaştığımız “öğretmenlik yapma” hevesine mi kapılmıştı? Bunun için bunalıyor, metni bitirmekte zorlanıyor muyduk? Kesinlikle hayır, aksine Karasu buna ters bir tavır sergiliyordu Gece’de. Türk romanının doğuşundan beri gelen “sevgili okur, sen bunları bilmezsin. Ben yüce Türk aydını olarak sana roman adı altında bunları öğretiyorum” tavrından eser yoktu Gece’de.

Peki hiç evet diyebileceğimiz, “zor metin” diyenlerle hemfikir olabileceğimiz bakış açıları yok mu? Elbette var.

Eğer Gece’yi klasik anlatıları, yani on dokuzuncu asır romanlarını okuduğumuz gibi okursak, evet zor bir metin. Ancak bu zorluk metinden değil okurun bakışından kaynaklandığı da aşikâr. Sözgelimi bir vidayı sökmek için tornavida yerine başka bir alet kullanıyorsak, bunun için vidayı suçlayamayız?

Ben de kitabı okurken bu gözle bakmıştım bir noktaya kadar. Yani sürekli olayları zihnimde bir sıraya oturtmaya çalıştım, sebep sonuç ilişkisi aradım, karakterlerde tutarlılık aradım. Ancak Gece’nin nihayetine yaklaştıkça böyle yapmamam gerektiğini yine Gece........

© Edebiyat Burada