Dünya, bugüne ulaşa­na dek sayısız deği­şim ve dönüşüm geçirdi. Bu dönüşümlerin ardın­da değişmeyen bir termo­dinamik yasa var: Entro­pi. Hiçbir sistem durağan kalamaz; zamanla karma­şıklaşır, düzensizleşir ve sonunda bu düzensizlik yeni bir düzene evrilir.

Bu evrensel döngü, sade­ce doğa yasalarında değil, insanlık tarihinin tamamında, toplumsal gelişimde de geçerli­dir. O yüzden dönüşüm sürecini, özellikle de bugünü anlamak için sistemlerin doğasını daha iyi kav­ramak gerekir. Çünkü ancak bu şekilde olanı biteni anlamlan­dırarak bir yaşam amacı bulur, umutlanır ve ona tutunarak yaşa­yabiliriz.

Komplike sistemler, örneğin ileri teknoloji ürünleri gibi meka­nik yapılar, doğrusal nedensellik, öngörülebilirlik, sürdürülebilir­lik ve kontrol edilebilirlik üzeri­ne kuruludur. Bu sistemler, insan eliyle tasarlanır, evrensel pren­siplere dayanır ve tekrarlanabilir sonuçlar üretir. Ancak sosyal-e­kolojik sistemler, yani karmaşık sistemler, tamamen farklı bir doğaya sahiptir. Barış, sürdürü­lebilirlik veya adalet gibi kavram­lar, belirsizlik, yüksek dinamizm ve bağlama özgü faktörlerle şekil­lenir.

Bu sistemler önceden tasar­lanamaz; kendi kendine ör­gütlenir, evrilir ve sürekli bir değişim içinde var olur. İşte bu ayrım, bugünü ve geleceğin dünyasını anlamak için aslın­da kritik bir ipucudur: Gelecek yalnızca mühendislik........

© Dünya