menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Ödemeler dengesi: Türkiye’nin paradoksu

15 3
14.05.2025

Ödemeneler dengesi bir ekonomi için ne­den önemlidir.

Ödemeler dengesi, bir ülkenin belirli bir dönem­de dış dünya ile yaptığı tüm ekonomik işlemlerin (mal ve hizmet ticareti, ya­tırım hareketleri, finansal transferler) kaydını tutar.

Başlıca bölümleri:

Cari işlemler hesabı (mal, hizmet, gelir ve cari transferler),

Sermaye ve finans hesabı (doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, borç­lanmalar),

Rezerv varlıklar (Merkez Bankası döviz rezervlerindeki değişim).

1-Döviz kuru ve para politikası üzerindeki etkisi:

Cari açık, döviz talebini artırır, bu da TL’nin değer kaybetmesine yol açar.

Merkez Bankası, döviz arzını ar­tırmak için rezerv satar ya da faizleri yükseltir; bu da enflasyonu ve büyü­meyi etkiler.

2-Kırılganlık ve dış finansman riski:

Sürekli cari açık, ülkenin dış finans­mana bağımlı olduğunu gösterir.

Türkiye gibi gelişmekte olan ülke­lerde bu açık genellikle kısa vadeli ser­maye girişiyle finanse edilir; bu da fi­nansal kriz riskini artırır.

2018 Türkiye krizi ve 1997 Asya Krizi örneklerinde olduğu gibi, öde­meler dengesi krizi ani kur şoklarına ve durgunluğa yol açabilir.

3-Büyüme modeli üzerinde reh­ber rolü:

Ödemeler dengesi, bir ülkenin bü­yüme stratejilerinin dışa bağımlı mı yoksa sürdürülebilir mi olduğunu gös­terir.

Örneğin, yatırım malları ithalatına dayalı büyüme modeli uzun vadede ca­ri açığı artırır; ihracat odaklı büyüme ise daha dengelidir.

1-Politik istikrar ve seçmen dav­ranışı:

Döviz kuru artışı, enflasyonu tetik­lediğinde halkın satın alma gücü dü­şer, bu da iktidar partileri açısından seçim maliyeti doğurur.

Türkiye’de 2021 sonrası kur şokla­rı ve hayat pahalılığı, siyasi gerilimleri artırmış, ekonomik gündem siyasetin merkezine yerleşmiştir.

2-Uluslararası ilişkiler ve diplo­matik denge:

Cari açık yüksekse, ülke yabancı sermayeye muhtaç hale gelir; bu da dış politikada bağımlılık ilişkilerini de­rinleştirebilir.

Örneğin, Körfez sermayesinin Tür­kiye›ye yönelik swap ve yatırım anlaş­maları, dış ilişkilerde ekonomik moti­vasyonların öne çıktığını göstermiştir.

3-Ekonomik milliyetçilik ve po­pülizm:

Ödemeler dengesindeki bozulmalar, korumacı ticaret politikalarını tetikle­yebilir (örneğin: ithalat vergileri, yerli üretim kampanyaları).

Bu da iç politikada milliyetçi, popü­list söylemlerin yükselmesine neden olabilir.

Ödemeler dengesi; sadece bir eko­nomik istatistik değil, bir........

© Dünya