Ödemeler dengesi: Türkiye’nin paradoksu
Ödemeneler dengesi bir ekonomi için neden önemlidir.
Ödemeler dengesi, bir ülkenin belirli bir dönemde dış dünya ile yaptığı tüm ekonomik işlemlerin (mal ve hizmet ticareti, yatırım hareketleri, finansal transferler) kaydını tutar.
Başlıca bölümleri:
Cari işlemler hesabı (mal, hizmet, gelir ve cari transferler),
Sermaye ve finans hesabı (doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları, borçlanmalar),
Rezerv varlıklar (Merkez Bankası döviz rezervlerindeki değişim).
1-Döviz kuru ve para politikası üzerindeki etkisi:
Cari açık, döviz talebini artırır, bu da TL’nin değer kaybetmesine yol açar.
Merkez Bankası, döviz arzını artırmak için rezerv satar ya da faizleri yükseltir; bu da enflasyonu ve büyümeyi etkiler.
2-Kırılganlık ve dış finansman riski:
Sürekli cari açık, ülkenin dış finansmana bağımlı olduğunu gösterir.
Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde bu açık genellikle kısa vadeli sermaye girişiyle finanse edilir; bu da finansal kriz riskini artırır.
2018 Türkiye krizi ve 1997 Asya Krizi örneklerinde olduğu gibi, ödemeler dengesi krizi ani kur şoklarına ve durgunluğa yol açabilir.
3-Büyüme modeli üzerinde rehber rolü:
Ödemeler dengesi, bir ülkenin büyüme stratejilerinin dışa bağımlı mı yoksa sürdürülebilir mi olduğunu gösterir.
Örneğin, yatırım malları ithalatına dayalı büyüme modeli uzun vadede cari açığı artırır; ihracat odaklı büyüme ise daha dengelidir.
1-Politik istikrar ve seçmen davranışı:
Döviz kuru artışı, enflasyonu tetiklediğinde halkın satın alma gücü düşer, bu da iktidar partileri açısından seçim maliyeti doğurur.
Türkiye’de 2021 sonrası kur şokları ve hayat pahalılığı, siyasi gerilimleri artırmış, ekonomik gündem siyasetin merkezine yerleşmiştir.
2-Uluslararası ilişkiler ve diplomatik denge:
Cari açık yüksekse, ülke yabancı sermayeye muhtaç hale gelir; bu da dış politikada bağımlılık ilişkilerini derinleştirebilir.
Örneğin, Körfez sermayesinin Türkiye›ye yönelik swap ve yatırım anlaşmaları, dış ilişkilerde ekonomik motivasyonların öne çıktığını göstermiştir.
3-Ekonomik milliyetçilik ve popülizm:
Ödemeler dengesindeki bozulmalar, korumacı ticaret politikalarını tetikleyebilir (örneğin: ithalat vergileri, yerli üretim kampanyaları).
Bu da iç politikada milliyetçi, popülist söylemlerin yükselmesine neden olabilir.
Ödemeler dengesi; sadece bir ekonomik istatistik değil, bir........
© Dünya
