Son birkaç yazımda konuta erişimde farklı alternatifle­ri tartışmaya açmaya gayret edi­yorum. Bu yazımda 1990’lı yıl­lardan bugüne İngiltere’de aktif olarak uygulanan ‘Mülkiyet Pay­laşımlı Konut Sahipliği / Sha­red Ownership’ sistemini irdele­mek istiyorum.

Konu ilk kez Ekşi Sözlük’te 2022 yılı Ekim ayında bir yazarın paylaşımda dikkati­mi çekmişti; sonrasında 2024 yılı Mayıs ayında EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı’nın Shared Owner­ship (Ortak Mülkiyetli Paylaşım­lı Ev Sahipliği Modeli ile Konut Edinimi) başlıklı değerlendirme­lerini okumuştum.

İngiltere’de ortak mülkiyet sis­temine ilişkin yayımlanan resmi dokümanda tanıtım cümlesi eri­şilebilirlikteki sorunu ve çözü­mü özetler nitelikte aslında: “İh­tiyaçlarınızı karşılayan bir evin peşinat ve kredi ödemelerinin tamamını karşılayamıyorsanız ya da daha düşük bir kira ödeye­rek kendi evinize sahip olmak is­tiyorsanız, paylaşımlı mülkiyet planı aracılığıyla bir ev satın ala­bilirsiniz.”

Sistem aslında ilk kez ev satın alacaklara veya halihazırda bir eve sahip olmayanlara yeni in­şa edilen ya da ortak paylaşımlı bir mülkte yeniden satışa çıkmış evlerden hisse satın alma fırsatı vermek için geliştirilmiş bir yapı­ya sahip. İngiltere, Galler, İskoç­ya ve Kuzey İrlanda'da uygulama­lar farklılık göstermekle birlikte kişiler genellikle konut birlikle­ri (housing association) ya da be­lediyeler tarafından piyasaya su­nulmuş olan yeni inşa edilmiş bir evin toplam değerinden bir hisse satın alıyorlar.

Sisteme giriş ge­nellikle yüzde 25'lik bir hisse sa­tın alınarak başlıyor, en fazla yüz­de 75’lik hisse alımına imkan ta­nınıyor (nadiren yüzde 100). Geri kalanı için kira ve hizmet bedeli ödeniyor. Ödenen kira limiti ise ev sahibinin sahip olduğu hisse değerinin yüzde 2,75'i oranında.

Her ne kadar sonraki dönem­lerde daha fazla oranda hisse alın­ması zorunlu olmasa bile, uygu­lamada daha sonra kişiler maddi güçlerinin yettiği oranda merdi­ven basamakları........

© Dünya