Geçen yıl tahminimi “12’yi görmez 10,30 liranın da altına düşmez” diyerek açıklamış, buğday fiyatının desteklerle 11 lira olarak açıklanmasıyla seçim sonuçlarını bilen araştırma şirketi edasıyla rahat bir nefes almıştım. Bu yıl buğdayın fiyatı, muhtemel 13 lira açıklanır; 1,50 lira da prim belirlenir.

Prof. Dr. Bayram Sade’nin “1 Ekim 2024/31 Mart 2025 döneminde Türkiye’de 65 yılın en düşük yağış miktarı görül­dü. 2024-2025 yılı buğday rekol­tesi yüzde 6,75 azalacak” açıkla­masından sonra gözler, buğdayın fiyatına çevrildi. Hasadına az kal­dı; fiyatı, rekoltesi, verimi, kalite­si, ticareti derken bir süre gündemi meşgul edecek.

FAO, Şubat Tahıl Arz ve Talep Raporu’nda, 796 milyon ton olma­sını öngördüğü 2025 dünya buğ­day üretimi tahminini nisan ayın­da 7,1 milyon ton artırarak 803,1 milyon ton olarak revize etti. Re­vize Avustralya ve Kazakistan’da­ki, buğday üretiminin artmasın­dan kaynaklı. 2024/2025 dünya tahıl kullanımı, mart ayına göre 1,3 milyon ton artarak 2,868 mil­yon ton gerçekleşti. 2025 tahıl stokunun açılış seviyelerinin al­tına düşerek 873,3 milyon ton ol­ması öngörülüyor.

FAO’nun 2025 küresel buğday üretimine ilişkin tahmini 2024 ile aynı seviyelerde. Kuzey ülkelerde­ki buğday üretimi koşulları sabit, AB’nin toplam üretiminin yüzde 12 artışla 135,5 milyon ton olması yönünde. Rusya’daki düşük nem ve azalan ekim alanları, Ukray­na’nın savaş etkisiyle daha az üre­tim yapma ihtimali, ABD’de dü­şük verim gibi nedenlerden ötürü 2025’te toplam buğday üretimi­nin bir önceki yılla benzer mik­tarda geçekleşmesi bekleniyor. Kanada’da ekimler mayısta yapı­lıyor, Hindistan’da devlet teşvik­lerinin iyi olması sayesinde üre­timin 2025’te 115,4 milyon tona ulaşacağı yönünde. ABD’nin buğ­day üretiminin 52,5 milyon ton, Kanada’da 35 milyon ton, Rus­ya’da yüzde 2’lik düşüşle 80 mil­yon ton olması öngörülüyor.

Çin nisanda ABD’den buğday it­halatını 3,5 milyon tona kadar dü­şürdü, küresel piyasalar nasıl kar­şılık verecek? 2024’te Çin ABD’den 13,6 milyon ton buğday ithal etmiş­ti, bu yıl 10 milyon ton daha az it­hal etmesi bekleniyor. ABD Tarım Bakanlığı’na göre “buğday ticareti önceki yıla göre yüzde 9 küçülecek, Çin ve Pakistan gibi büyük alıcılar ithalatı azalttı, bu ülkelerin üreti­mi artıyor, ticaret azalıyor.”

ABD’nin buğday ihracatının 26,5 milyon tona, Ukrayna’nın 18,6 mil­yon tona düşeceği beklenirken Rusya’nın ihracatının da 55 mil­yon tondan 44 milyon tona düşme­si bekleniyor. 2015’ten bu yana en düşük buğday stokuna rağmen de­polarda hâlâ 260,7 milyon ton stok var. Şu anda 195 milyon ton olan küresel buğday ticaretinin bir ön­ceki sezona göre yüzde 7,2 daral­ması öngörülüyor.

Değişen beslenme alışkanlıkla­rı, protein üretimindeki gelişme­ler gıdada bazı tahıllara olan ilginin azalmasına neden oluyor. Buğday, mısır, arpa, pirinç gibi tahıllardaki toplam ticaretin yüzde 7 düşmesi bekleniyor. Çin’in 2025’te yüzde 65 daha az mısır ithal etmesi öngörü­lüyor.

Uluslararası piyasalar Trump’ın başa geldiği tarihten beri düşüşte, mayıs teslimatlı Paris Vadeli İş­lemler Piyasası’nda buğday 242 euro iken martta 225,50 euroya düştü. Trump’ın vergi savaşı tahıl ticaretini de etkiliyor, Çin ABD’den buğday ve mısıra yüzde 15, soya, et ve süt ürünlerine yüzde 10 gümrük vergisi getirdi. Rus ihracat liman­larındaki fiyat artışları zayıf talep nedeniyle geçici olarak durdu.

ABD Tarım Bakanlığı 2025 buğ­day rekolte tahminini 3,4 milyon ton artışla 797,2 milyon ton olarak açıklarken fiyatının da düşeceği­ni öngörüyor. ABD........

© Dünya