Dünya ekonomisi bir yol ayrımında. Kapitalizmi ayakta tutan girişimcilik ruhu ve serbest rekabet, yerini dev platformların gölgesine bırakıyor. Yanis Varoufakis’in deyimiyle ar­tık “bulutun sahipleri” yeni feodal beyler. Orta Çağ’da toprağın sahi­bi olan lordlar nasıl hayatı kontrol ediyorsa bugün de dijital toprak­lara hükmeden teknoloji devleri aynı rolü üstleniyor. Bu kırılma­yı en çarpıcı biçimde analiz eden isimlerden biri olan Yanis Varou­fakis. Yunanistan’ın eski maliye bakanı ve iktisatçı Varoufakis, Te­chnofeudalism: What Killed Ca­pitalism kitabında kapitalizmin sona erdiğini, yerine ‘teknofeoda­lizm’ adını verdiği yeni bir siste­min geçtiğini savunuyor. Ona gö­re artık piyasanın değil, ‘bulutun sahipleri’nin kuralları belirlediği bir çağdayız.

Varoufakis, yeni düzeni ‘feoda­lizmin dijital versiyonu’ olarak tanımlıyor. Orta Çağ’da toprağın sahibi lordlardı, köylüler üretim yapar ama mülkiyet onlara ait de­ğildi. Bugünse veri, algoritma ve platformlar yeni ‘toprak’. Ama­zon’un bulut hizmetleri, Apple’ın ekosistemi ya da Google’ın ara­ma altyapısı ekonomik yaşamın vazgeçilmez zeminini oluşturu­yor. Kullanıcılar, şirketler ve hatta devletler bu platformlara bağımlı hale geliyor. Varoufakis, “Artık ti­caret yapmak için bile bu feodal beylerin dijital arazilerine girmek zorundayız” diyor.

Bu tablo, klasik kapitalist reka­bet anlayışını da bozuyor. Örneğin bir girişimci e-ticaret yapmak is­tese Amazon’un kurallarına, ko­misyonlarına ve algoritmalarına uymak zorunda. Sosyal medya­da görünürlük arayan bir marka, Meta’nın reklam........

© Dünya